chihua
Paleografía:
chïhua, mo
Grafía normalizada:
chihua
Prefijo:
mo
Tipo:
v.r.
Traducción uno:
-pan ~, sucederle / darse / hacerse / -pan ~, pasarle
Traducción dos:
-pan ~, sucederle / darse / hacerse / -pan ~, pasarle
Diccionario:
Carochi
Contexto:-PAN ~, SUCEDERLE
mä itlàmopanmochiuh = no sea que te suceda algo, idest, alguna desgracia (2.2.5)
mä quimonequilti in Totëcuiyo, in quënin tinëchtolïnia, mä çan nö yuhqui tiquittaz, ihuän mä oc huälcà mopan mochïhua = quiera Dios, que assi como tu me hazes mal, lo veas por tu casa, y aun peor. (5.5.2)
Mä itlà mopan mochïuh, mä motlàtlacölpan timic, .vel. mä ïpan timic in motlàtlacöl = no sea que te suceda algo; no sea que mueras en tus pecados (1.6.3)
Quënmach huel amèhuäntin in öanquïpantilìquè, in öamopan mochiuh intlein cocöc teòpöuhqui in tic chïxticatê! = que à vosotros huuo de caber la suerte, de que en vuestro tiempo ayan sucedido las miserias q estamos aguardando! (5.5.2)
manoço itlà ïmpan mochïhua in notëcocolìcähuän, mä mìmiquicän = Plegue à Dios les suceda algun trabajo à los que mal me quieren, oxala se mueran (5.4.1)
àmo çan quilmach in tlein äxcän tilhuilò ca huel neltiliztli, catiquittazquè, ca topan mochïhuaz in ïquinon = lo que agora se nos dize no es fabula, ni hablilla sin fundamento, es muy gran verdad, lo hemos de ver, y ha de passar por nosotros (5.5.8)
In oquic cencà tëchmotlaçòtilia in Totëcuiyo Dios, in àmo çan tlapohualli itëtlaocoliliztzin ötopan quimochïhuilì, cuix oc itlà tëchmïnäililïz, in màcamo, vel. in màca tëchmomaquilïz? = Pues tanto nos ama Nuestro Señor, q nos ha hecho infinitas misericordias, aurà por ventura cosa que nos encubra, y niegue, y que no nos la de? (5.5.9)
Inic iz öniquïz, izcatqui in önopan mochïuh = esto es lo que me ha sucedido, desde q sali de aqui (5.3.1)
Àmo impan ömochïuh in yehuècauh tläcà in tlein äxcan topan mochihua = no sucedió en tiempos de los antiguos lo que sucede agora en nuestros tiempos (1.6.3)
quën nitläcatl, in tla öquimomachiti in noconetzin in tlein nopan ömochiuh? = q serà de mi si mi padre sabe lo que me ha sucedido (lit.- como soy persona si mi padre sabe &c.) (5.5.2)
Tlein quinëzcäyötia ïnin tëmictli? àcitlà ye huïtz, àcitla topan mochïhuaz in ïquinon? = Que significa este sueño? quiça nos viene algun trabajo, quiça nos sucederá algo, en algun tiempo? (5.2.6)
yuhquion? tlè, hui: ca çä ye huel nö yèhuätl in önictëmic, àcitlà topan mochïhuaz = es possible, valgame Dios! lo mesmo he soñado yo, quiçà nos sucederá algo. (5.5.9)
SUCEDER
Nöhuiämpa ötlayèyécò in ma nëchcialti: àhuelmochïuh, ic yëquénè öquálän = hizo quanto pudo para que yo viniera en lo que quería; no fue possible, con que vltimamente se enojò (5.5.3)
Inin ca oc huècauh in mochïhuatiuh = esto sucederá de aqui à mucho tiempo (5.2.5)
canoço, vel. canoçotzin, canixpan mochïuh = assi es verdad, delante de mi sucediò (5.4.1)
mochïhua = reflexiuo : hazerse, y suceder algo [sucede, pasa] (2.2.5)
çäyuh näuhxihuitl huälàcizquè in Caxtiltëcà omochïuh in. = Quatro años antes que llegasen los Españoles sucedió esto (lit.-: ya no mas de quatro años despues llegarán, que se hizo esto) (4.6.1)
Çayuhnäuhxihuitl huälàcizquè in Mexìcà, in mochiuh in = quatro años antes que llegassen los Mexicanos, sucedió esto (5.2.3)
Inin oc huècauh mochïhuatïuh in ïquinon, in aocmo tèhuäntin tiquittazquê = Esto sucederá de aqui à mucho tiempo, que Dios sabe quàdo, nosotros no lo veremos (5.2.6)
in aocmo tèhuäntin tomatiän; cayëhuäntin immatian mochïhuatiuh, in äquìquè oc huècauh tläcatizquê = no será en nuestro tiempo, sino en el de los q nacieren de aquí à muchos años (5.2.5)
DARSE
Inìquäc mochïuhticà Missa, àmo ninoteöchïhua, çäçan tleinmach niquìilnamiqui = en tiempo de Missa no reço, sino que me diuierto en mil disparatadas imaginaciones. (5.5.2)
imochïhuáyän in xócótl = tiempo ò lugar de fruta, donde ò quando se da (3.6.2)
nëmpancà onitöcac, àço mochïhuaz in tönacayötl, ànoço àmo = ya he sembrado, quiçà se dará, ò quiçà no, dese, ó no se de (5.5.8)
çan cánà mohuëichïhua inin xöchìqualli = en qual, ò qual parte se da por marauilla esta fruta (5.1.3)
iniquac önëch àhuac [àquën] öninochïuh = quando me riñò no me alteré, ni se me dio nada (5.5.2)
HACERSE
In öiuh onmochïuh in Missa, huel cemilhuitl in önitlatequipanô = despues de acabada la Missa, trabaxè todo el dia (5.2.4)
ca ye qualli, ma yuh mochïhua = sea en buen hora, hagase assi (5.5.7)
cencà huëi in yäöyötl in nècaliliztli mochïuh, àmo çancuel in necàcähualöc = fue muy reñida la pelea, no se acabó tan presto (5.2.12)
miec tlàtlacölli nicäntlälticpac mochïhua, ic ïpampa nö miec tëcócò, tëtolïnì mìiyöhuia = Muchos pecados se hazen (mochihua por chïhualo) en este mundo; y por esto tambien se padecen (mìiyöhuia por ìiyöhuilo) muchos trabajos (2.5.2)
-PAN ~, PASARLE
telchitl itepàyo, ïtech monequi, ma oc huälcà ipan mochïhua = me huelgo, su merecido se tiene, plegue à Dios que le venga mas mal (5.5.10)
Intläïxquich netolïniliztli topan mochïhua in äxcän, quen oc yè cencà huälcà, cencà tlapanahuia in mochïhuaz inìquäc tlamiz izcemanähuatl, cencà hualcà, cencà tlapanahuia inic tëmauhtìyez = si al presente passamos tantas miserias, quanto mayores seran las que passaremos en el fin del mundo? seran mucho mas espantosas (4.7.1)
Fuente:
1645 Carochi
Notas:
ï--