Buscar:  
Diccionarios:
Alarcón
Arenas
Bnf_361
Bnf_362
Bnf_362bis
Carochi
CF_INDEX
Clavijero
Cortés y Zedeño
Docs_México
Durán
Guerra
Mecayapan
Molina_1
Molina_2
Olmos_G
Olmos_V
Paredes
Rincón
Sahagún Escolio
Tezozomoc
Tzinacapan
Wimmer
Palabra: Palabra exacta  Inicio Cualquier parte
En: Náhuatl Grafía normalizada Traducción
Resultados

ixpopoyotilia 

Paleografía: ixpopoyotilia, nite
Grafía normalizada: ixpopoyotilia
Prefijo: nite
Tipo: v.t.
Traducción uno: cegar a otro, pt. oniteixpopoyotili (15-) / ser causa de ceguedad en las buenas costumbres, pt. oniteyxpopoyotili (20)
Traducción dos: cegar a otro, pt. oniteixpopoyotili (15-) / ser causa de ceguedad en las buenas costumbres, pt. oniteyxpopoyotili (20)
Diccionario: Sahagún Escolios
Contexto:CEGAR A OTRO, PT. ONITEIXPOPOYOTILI (15-)

Amo qualli citli xolopihilama (12), tetlayouayan aquiani teuvitiliani (13) teuvitilia (14), tlaixpopoyotilia (15), tlaouicanaquia ouicâ tlauica, quauitl texcalli, yxtlauatl, atoyatl, tepexitl quitenamictia = Las condiciones de la mala abuela son estas es vieja boba o tocha de mal concierto y de mal recaudo desperdiciadora y de mal exemplo.

12: vieia tonta

13: persona que da mal exemplo y mala dotrina

14: guiar aotro p[ar]a camino peligroso para andar o para biuir pt. oniteovitili

15: cegar aotro pret. oniteixpopoyotili, onitlaouicanaqui

(A_91v-92r)


SER CAUSA DE CEGUEDAD EN LAS BUENAS COSTUMBRES, PT. ONITEYXPOPOYOTILI (20)

yn tenan(1*) tlaueliloc, yn amo qualli, tlacanexquimilli (2), xolopitli (3), tonalcochqui (4), maxixilopauax (5), tlanênpopoloani (6), tetlaixpachilhuiani (7), tetlanaualchiuiliani (8), tetlanaualpolhuiani (9), tlaxiccavani (10), tlatlatziuhcavani (11), tlatlavelcauani (12),haquentema (13) haquêtemati (14), haquêmotecuitlauia (15), hatecamochiua (16), hatle (17) ipâ tlachia, teatoyauia (18), tetepexivia (19), teixpopoyotilia (20) tochin maçatl (21) yyuui quiteittitia, quitetoctia patlauac vtli quitenamictia (22) = Madre mala.

La madre mala es boba, necia, dormilona, perezosa, desperdiciadora, persona de mal recaudo, descuidada de su casa, dexa perder las cosas por pereza o por enojo, no cura de las necesidades de los de su casa, no mira por las cosas de su casa, no corrige las culpas de los de su casa, y por eso cada día se empeora.

* El hijo de principal dize asu madre nopiltzintzin, nopiltzintzine. La hija dize le, noconetzin, notecu, totecu.

* El hijo del pili, mercader, o oficial dize asu madre, niccauhtzin, niccauhtzine, la hija dizele, noconetzin, notecutzin

* El hijo del labrador dize asu madre, nonâtzine, nonâtze, pitze, pitzetzine, pitzetze, tecitztze, tecitzine, notecitze, la hija dizele, nonâtzin pitzin

1 : madre mala. caso. notlauelilo ca na, mi madre mala.

2: cosa boba. ca notlacanexquimil.

3 : cosa necia, ca. noxolopi

4: cosa q? duerme entre dia o dormilona. Ca. notonal cochcauh

5: cosa maniaca o fluxa. Ca. nomaxixilopauax, nomaxixilopauaxticauh

6: cosa desperdiciadora. Ca. notlanêpopolocauh

7: persona que sisa caso notlaixpachocauh. Notetlaixpachilhuicauh

8: que engaña con mentira ca. notetlanavalchihuilicauh

9 : idem ca. notetlanavalpolhuicauh

10: p[er]zona que dexa de hazer lo que debe ca. notlaxiccauhcauh

11 : persona q? dexa perder las cosas por negligêcia

12: persona q? dexa perder las cosas por enojo o tedio. Ca. notaltlauelcauhcauh

13: persona q? no cura de nadie. Ca. aqênotematcauh

14: no tener cuidado de nadie. P? haquêontemat

15: idem. p? haquê oninotecuitlaui

16: idem. p? haoteca ninochiuh

17: no mirar por las cosas para q? no se pierdan. P? hatleypâ onitlachix

18: dar ma[l] exemplo. Pt? oniteatoyaui

19: idem. p? onitetepexiui

20: ser causa de ceguedad en las buenas costumbres. Pret? oniteyxpopoyotili

21 criar los hijos bestiales

22 : enseñar camino ancho en las costumbres. Pret? patlauac otli ontenamicti

(A_88v)

Fuente: 1565 Sahagún Escolio


Entradas


ixpopoyotilia - En: 1565 Sahagún Escolio    ixpopoyotilia - En: 1571 Molina 1    ixpopoyotilia - En: 1571 Molina 2    ixpopoyotilia - En: 1780 ? Bnf_361    ixpopoyotilia - En: 2004 Wimmer    

Paleografía


Ixpopoyotilia, nite - En: 1571 Molina 2    ixpopoyotilia, nite - En: 1565 Sahagún Escolio    nite, ixpopoyotilia - En: 1571 Molina 1    Yxpopoyotilia, nite. - En: 1780 ? Bnf_361    

Traducciones


v.t. tê-., rendre qqn aveugle, aveugler quelqu'un. / avec le préfixe tla-., être aveugle. - En: 2004 Wimmer    cegar a otro. preterito: oniteixpopoyotili. - En: 1571 Molina 2    cegar a otro, pt. oniteixpopoyotili (15-) / ser causa de ceguedad en las buenas costumbres, pt. oniteyxpopoyotili (20) - En: 1565 Sahagún Escolio    cegar a otro. - En: 1571 Molina 1    Cegar ã otro. - En: 1780 ? Bnf_361