Buscar:  
Diccionarios:
Alarcón
Arenas
Bnf_361
Bnf_362
Bnf_362bis
Carochi
CF_INDEX
Clavijero
Cortés y Zedeño
Docs_México
Durán
Guerra
Mecayapan
Molina_1
Molina_2
Olmos_G
Olmos_V
Paredes
Rincón
Sahagún Escolio
Tezozomoc
Tzinacapan
Wimmer
Palabra: Palabra exacta  Inicio Cualquier parte
En: Náhuatl Grafía normalizada Traducción
Resultados

huehuetzi 

Paleografía: veuetzi
Grafía normalizada: huehuetzi
Traducción uno: caer, pt. onveuetz. (35)
Traducción dos: caer, pt. onveuetz. (35)
Diccionario: Sahagún Escolios
Contexto:CAER, PT. ONVEUETZ. (35)

Ayauhcoçamalotl (1*). Yuhquin vitoliuhqui (2) tlauitoltic (3). coltic (3) ynic valmoquetza. tlatlatlapalpoalli (4), motlatlapalpouh (4) yn itlachieliz ÿn centlamantli tlapalli ytech neci xoxoctic (5), quiltic (6), quilpaltic (6), iyappaltic (6), quilpalli (6), iyappalli (6): yoan coztic (7), xopaltic (8), xochipalli (8), niman ye chichiltic (9) tlapaltic (9), yoan tlaztaleualtic (10), tlazteleualli (10), yoan texotic (11), texotli (11), matlaltic (12), matlalli (12). Auh quitoa yn iqüec valmoquetza (13), quinextia (14), quiteittitia, quinezcayotia (15), yc macho (16), yc machizti (16) yc itto (17) yn amo quiauiz (18), amo tlaelquiauiz (19), amo tilauaz (19), ça quimomoyava (20) ÿn mixtli, quipopoloa (21), quelleltia (22), quiyacatzacuilia (23) yn quiauitl, yn tlaelquiauitl(24) yn tepaltilli (25), yn techaquani, ÿn teçoq'tili (25). Yntla cenca omotlatlali (26) mixtli, yn ovel cuicuicheuac (27), ynonoviyan tlâtlayouac (27), çan quipopoloa. Yntlanel quiaui, aocmo cenca tilaua, aocmo molhuia (28), ça auachquiaui (29), auachtli (30) yn onveuetzi, yn onchichipini (31), auachpitzactli (32), avachpicilli (32), auachauachpiciltoton (32) yn ontzitzicuini (34), yn onveuetzi (35): anoceh çan avachtilaua (36), avachtilauatimani (37), auachtzetzeliuhtimani (37). Auh quitoa quilmach yntla metl ypan moquetza, yc macueçaliciui (38), macoçauia, mauaqui (39), machichiliui (40), matlatlauia, macuetlauia (41). No yoan quitoa yn iquac miecpa valmoquetza yc neci çän (42) cuel quiçaz yn quiavitl, quitoaya çan cuel yazque yn avaque (43), ye quiçazque yn tlaloque. (24) yn tepaltilli (25), yn techaquani, ÿn teçoq'tili (25). Yntla cenca omotlatlali (26) mixtli, yn ovel cuicuicheuac (27), ynonoviyan tlâtlayouac (27), çan quipopoloa. Yntlanel quiaui, aocmo cenca tilaua, aocmo molhuia (28), ça auachquiaui (29), auachtli (30) yn onveuetzi, yn onchichipini (31), auachpitzactli (32), avachpicilli (32), auachauachpiciltoton (32) yn ontzitzicuini (34), yn onveuetzi (35): anoceh çan avachtilaua (36), avachtilauatimani (37), auachtzetzeliuhtimani (37). Auh quitoa quilmach yntla metl ypan moquetza, yc macueçaliciui (38), macoçauia, mauaqui (39), machichiliui (40), matlatlauia, macuetlauia (41). No yoan quitoa yn iquac miecpa valmoquetza yc neci çän (42) cuel quiçaz yn quiavitl, quitoaya çan cuel yazque yn avaque (43), ye quiçazque yn tlaloque. = El arco del cielo es a manera de arco de canteria; tiene aparencia de diversos colores. Cuando aparece es señal de serenidad; y cuando el arco del cielo se pone sobre algún maguey, dezian que le haria secar o marchitar; y tambien dezian que cuando espesas vezes aparece el arco del cielo, es señal que ya quieren cesar las aguas.

2: cosa arcuada, o hecha a a manera de arco.
3: cosa corua.
4: cosa pintada de diuersos colores.
5: cosa verde.
6: verdescuro.
7: cosa amarilla.
8: cosa de color naranjada o leonada.
9: cosa colorada.
10: cosa morada o encarnada.
11: cosa azul.
12: cosa de color de cardenil o cosa azul.
13: demostrarse. o leuantarse. p. ovalmoquetz. oualnez.
14: demostrar. p. onicnexti. onicteittiti.
15: significar o p?nosticar. p. onicnezcayoti.
16: saber p. omacho. omachiztic.
17: ser visto. p. oyttoc.
18: llouer. ps. quiaui. p. oquiauh.
19 : llouer mucho. ps. tlaelquiaui. p. otlaelquiauh.
20 : derramar. p. onicmomoyauh.
21 : desbaratar. p. onicpopolo.
22: impedir o estoruar. p. oniquellelti.
23: atajar. p. onicyacatzacuili.
24: aguazero.
25: cosa que moja.
26: ponerse nublados.
27: ponerse oscuridad por razon de muchos nublados. pres. cuicuicheua, tlatlayoua.
28: hazerse algo reziamête. p. oninolhui.
29: lluuiznar. p. oauachquiauh.
30: hazer molizna. p. auachtli ôueuetz.
31: caer algunas gotas de agua. onchichipin
32: molizna.
34: ruziar con alguna cosa. p. ontzitzicuî.
35: caer. p. onveuetz.
36: moliznear. pret. oauachtilauac.
37: estar molizneando.
38: pararse lo verde amarillo en disposiciô de secarse. p. omacueçaliciuh. omacoçauix.
39: secarse las ramas. p. omauac.
40: pararse las ramas coloradas. p. omachichiliuh. omatlatlauix.
41: marchitarse las ramas. p. omacuetlauix.
42: de presto o prestamente.
43: los señores de la pluuia.

(P_169v-170r)

Fuente: 1565 Sahagún Escolio
Notas: v-- ue-- ueue--


Entradas


huehuetzi - En: 1565 Sahagún Escolio    huehuetzi - En: 1580 CF Index    huehuetzi - En: 1580 CF Index    huehuetzi - En: 1984 Tzinacapan    huehuetzi - En: 2004 Wimmer    huehuetzi - En: 2004 Wimmer    

Paleografía


HUEHHUETZI - En: 2004 Wimmer    ueuetsi - En: 1984 Tzinacapan    ueuetzi - En: 1580 CF Index    veuetzi - En: 1565 Sahagún Escolio    vevetzi - En: 1580 CF Index    

Traducciones


redupl. sur huetzi (K). - En: 2004 Wimmer    v.i., tomber. - En: 2004 Wimmer    Caerse mucho - En: 1984 Tzinacapan    II-57 - En: 1580 CF Index    caer, pt. onveuetz. (35) - En: 1565 Sahagún Escolio    XI-114 - En: 1580 CF Index    

Textos en Temoa

3v 25

Çanio in xochitl tonequimilol çanio in cuicatl ic huehuetzi in tellel yn Dios yemochan etcetera lxi

25. [3v¾] Sólo las flores son nuestro atuendo, sólo los cantos; con ellos se apacigua nuestro ánimo, oh Dios,lxii en tu casa.lxiii