Buscar:  
Diccionarios:
Alarcón
Arenas
Bnf_361
Bnf_362
Bnf_362bis
Carochi
CF_INDEX
Clavijero
Cortés y Zedeño
Docs_México
Durán
Guerra
Mecayapan
Molina_1
Molina_2
Olmos_G
Olmos_V
Paredes
Rincón
Sahagún Escolio
Tezozomoc
Tzinacapan
Wimmer
Palabra: Palabra exacta  Inicio Cualquier parte
En: Náhuatl Grafía normalizada Traducción
Resultados

xolopitli 

Paleografía: xolopitli
Grafía normalizada: xolopitli
Tipo: r.n.
Traducción uno: bobo, ca. noxolopi (7) / cosa necia, ca. noxolopi (3)
Traducción dos: bobo, ca. noxolopi (7) / cosa necia, ca. noxolopi (3)
Diccionario: Sahagún Escolios
Contexto:BOBO, CA. NOXOLOPI (7)

yn piltontli (1) tlaueliloc cuitlatzul (2) quitêmatqui (3), hetic (4), xocopatic (5), haoompa (6) xolopitli (7) nextecuili (8), haompa (9) eeua, oolpatlacheua (10), cocopichcholoa (11), tompux (12) poxaqua (13), yolpoliuhqui (14), yollotlaueliloc (15), hanenqui (16), teupoliuhqui (17) = Muchacho vicioso. El mochacho vellaco tiene estas propiedades, es perezoso, pesado, cordiflon, bobo, necio, tosco, indiscreto, que entiende las cosas al reves; haze las cosas al reves, inabil, sison, alocado, loco, q? siempre anda de casa en casa, de lugar en lugar, vellaco fino, enfermo de todas enfermedades.

1: mochacho vellaco

2: perezoso caso. nocuitlatzul

3: hife ca. notlatemmatcauh

4: pesado de cuerpo y de condición ca. neticauh

5: cordiflon pedaço de carne con dos ojos ca. noxocopaticauh

6: necio ca. hano ompauh

7: bobo caso. noxolopi

8: torpe como coiano de muradal caso. nonextecuil

9: que entiende las cosas al revés ca. haompa necuacauh

10: q? haze las cosas al reues ca. noolpatlacheuhcauh

11: inabil o rudo ca. nocôcopichcholocauh

12: idem caso. notompux

13: sison en las costumbres ca. nopoxaquauh

14: alocado ca. noyolpoliuhcauh

15: loco ca. noyollotlauelilocauh

16: que siempre anda de casa en casa de lugar en lugar ca. nanencauh

17: fino vellaco o enfermo de toda enfermedad ca. noteupoliuhcauh

(A_90r)


COSA NECIA, CA. NOXOLOPI (3)

yn tenan(1*) tlaueliloc, yn amo qualli, tlacanexquimilli (2), xolopitli (3), tonalcochqui (4), maxixilopauax (5), tlanênpopoloani (6), tetlaixpachilhuiani (7), tetlanaualchiuiliani (8), tetlanaualpolhuiani (9), tlaxiccavani (10), tlatlatziuhcavani (11), tlatlavelcauani (12),haquentema (13) haquêtemati (14), haquêmotecuitlauia (15), hatecamochiua (16), hatle (17) ipâ tlachia, teatoyauia (18), tetepexivia (19), teixpopoyotilia (20) tochin maçatl (21) yyuui quiteittitia, quitetoctia patlauac vtli quitenamictia (22) = Madre mala.

La madre mala es boba, necia, dormilona, perezosa, desperdiciadora, persona de mal recaudo, descuidada de su casa, dexa perder las cosas por pereza o por enojo, no cura de las necesidades de los de su casa, no mira por las cosas de su casa, no corrige las culpas de los de su casa, y por eso cada día se empeora.

* El hijo de principal dize asu madre nopiltzintzin, nopiltzintzine. La hija dize le, noconetzin, notecu, totecu.

* El hijo del pili, mercader, o oficial dize asu madre, niccauhtzin, niccauhtzine, la hija dizele, noconetzin, notecutzin

* El hijo del labrador dize asu madre, nonâtzine, nonâtze, pitze, pitzetzine, pitzetze, tecitztze, tecitzine, notecitze, la hija dizele, nonâtzin pitzin

1 : madre mala. caso. notlauelilo ca na, mi madre mala.

2: cosa boba. ca notlacanexquimil.

3 : cosa necia, ca. noxolopi

4: cosa q? duerme entre dia o dormilona. Ca. notonal cochcauh

5: cosa maniaca o fluxa. Ca. nomaxixilopauax, nomaxixilopauaxticauh

6: cosa desperdiciadora. Ca. notlanêpopolocauh

7: persona que sisa caso notlaixpachocauh. Notetlaixpachilhuicauh

8: que engaña con mentira ca. notetlanavalchihuilicauh

9 : idem ca. notetlanavalpolhuicauh

10: p[er]zona que dexa de hazer lo que debe ca. notlaxiccauhcauh

11 : persona q? dexa perder las cosas por negligêcia

12: persona q? dexa perder las cosas por enojo o tedio. Ca. notaltlauelcauhcauh

13: persona q? no cura de nadie. Ca. aqênotematcauh

14: no tener cuidado de nadie. P? haquêontemat

15: idem. p? haquê oninotecuitlaui

16: idem. p? haoteca ninochiuh

17: no mirar por las cosas para q? no se pierdan. P? hatleypâ onitlachix

18: dar ma[l] exemplo. Pt? oniteatoyaui

19: idem. p? onitetepexiui

20: ser causa de ceguedad en las buenas costumbres. Pret? oniteyxpopoyotili

21 criar los hijos bestiales

22 : enseñar camino ancho en las costumbres. Pret? patlauac otli ontenamicti

(A_88v)

Fuente: 1565 Sahagún Escolio


Entradas


xolopitli - En: 1565 Sahagún Escolio    xolopitli - En: 1571 Molina 1    xolopitli - En: 1571 Molina 1    xolopitli - En: 1571 Molina 1    xolopitli - En: 1571 Molina 1    xolopitli - En: 1571 Molina 2    xolopitli - En: 1580 CF Index    xolopitli - En: 1645 Carochi    xolopitli - En: 1780 ? Bnf_361    xolopitli - En: 1780 Clavijero    xolopitli - En: 17?? Bnf_362    xolopitli - En: 1984 Tzinacapan    xolopitli - En: 2004 Wimmer    

Paleografía


XOLOPIHTLI - En: 2004 Wimmer    xolopihtli - En: 1571 Molina 1    xolopijti - En: 1984 Tzinacapan    Xolopitli [] - En: 1780 ? Bnf_361    

Traducciones


Fou, insensé, imbécile, stupide. - En: 2004 Wimmer    tó[n]to. - En: 1571 Molina 1    Chismear - En: 1984 Tzinacapan    Malvado, tonto - En: 1780 Clavijero    bouo, o tonto. - En: 1571 Molina 2    VI-255, X-2 3 16 24 25 26 30 42 50 52, XI-205 - En: 1580 CF Index    bobo, ca. noxolopi (7) / cosa necia, ca. noxolopi (3) - En: 1565 Sahagún Escolio    tonto - En: 1645 Carochi    modorro. - En: 1571 Molina 1    bobo. - En: 1571 Molina 1    necio. - En: 1571 Molina 1    Loco como vulgarmente decimos à los que obran sin Madurez - En: 17?? Bnf_362    Bobo, tonto, modorro, necio - En: 1780 ? Bnf_361    

Textos en Temoa

211r 1047

Injn tlatolli itechpa mjtoaia in amo muzcalia in amo tlachia xolopitli amo tlacaquj ilviloia Nelli mach amo monan mota mjtznonotz amo mjtzizcali in quenjn tinemjz atitlanonotzalli atitlazcaltili atitlaoapaoalli