pehua
Paleografía:
pehua, ni
Grafía normalizada:
pehua
Prefijo:
ni
Tipo:
v.i.
Traducción uno:
empezar / [empezar]
Traducción dos:
empezar / [empezar]
Diccionario:
Docs_México
Contexto:EMPEZAR
§ Yhuan yn onpa hualpeuhtica yhuan ynic tzonquiztica auh ynic quipuhque otzontli ypan onpohualli teopancaltepozco peuhtica oncan tlami xalmimiloticpac oncan ycac huey huexotl. §
Y desde donde enpiesan y acavan las quales contaron a cada ochocientas y quarenta y enpiezan desde las espaldas de la yglesia y acaban hasta el cerrillo de la arena donde está un gran sauce.
(Donación de tierras quauhtlali, situadas en Tlaliztacapan, a Miguel de los Ángeles, Pedro Jerónimo y a Miguel de la Cruz. Año 1586, [565])
§ Auh yn axcan y otestigotique ca za falso yn oquitoque yn intlatol auh ca oncate yn mocolhuan ycohuatlayauhqui ma yehuantin quitocan yn neltiliztli ynic pachihuiz moyollotzin yn iuh quimaticate yn itechpa yn tlalli yhuan niquitohua ma za oc mopohua yn ixquich ynic catqui yn milli yn onpa hualpeuhtica yn itech Techichiquilco. §
Y agora los testigos que an depuesto son falsos y no dijeron berdad que ay están los biejos de Coatlayauhcan y digan ellos la berdad para que se satisfaga vuestra merced y de la suerte questá la tierra y dijo se mida toda nomas que desde donde empieza [en] (hasta) Techichiquilco.
(Contestación de Miguel de los Ángeles, vecino de San Juan Tequicaltitlan, a la demanda que le hace Francisco Martín, y disposiciones del gobernador don Antonio Valeriano. Año 1589, [610])
§ Techilhui yn Atocotzin huel xiquittacan yn quaxochtli yuh nicmati yepohualli onchicome xihuitl yn nemacoc tlalli ytencopatzinco tlatohuani don Pablo Xochiquentzin ompa hualpehua Techichilco onpa tlami tonatiuh ycallaquiyampa onpa ycac teocalli Sant Pablo. §
Y nos dijo el dicho Yn Atococtzin mirad y tened quenta con las mojoneras y se que a esto sesenta y siete años y que se dieron las tierras por mandado de don Pablo Xochiquentzin quenpiezan desde Techichiquilco y acavan hacia el poniente ques a donde esta la yglesia de San Pablo.
(Información tomada a los ueuetque de Cohuatlayauhcan, sobre las tierras que los moyoteca recibieron de don Pablo Xochiquetzin. Año 1589, [631])
§ Niman onotzalloque yn huehuetque Cohuatlayauhcan Martin Lazaro Martin Zacarias regidor Martin Luys Cuitlachcohuacatl Felipe Sanchez ylhuiloque yn ye huecauh canin huelpeuh tlalli ynic quinmacaque moyoteca. §
Y fueron llamados los biejos de Cohuatlayauhcan a Martin Lazaro y a Marin Zacarias regidor y a Martin Luis Cuitlachcohuacah y a Felipe Sanchez a los quales [tachado : preguntaron los] les fue preguntado antiguamente de donde enpiesan las tierras que les fueron dadas a los mayotecas.
(Información tomada a los ueuetque de Cohuatlayauhcan, sobre las tierras que los moyoteca recibieron de don Pablo Xochiquetzin. Año 1589, [617])
§ Auh ca umpa hualpehua yn Techichiquilco yn yehuecauh yzcahuitlaxcoyan tonatiuh yquizayanpahuic auh onpa tlami tonatiuh ycallaquiyanpa yn oncan ycac teocalli San Pablo yn iuh oniqualtecpantia yn tlalli yn ixquich techpopohui camo niztlacati ca zan nimomaquixtia ypaltzinco in totecuyo dios. §
Las quales [F. 11v.] enpiesan desde Techichiquilco que antiguamente (se decia) [era] Yzcahuitlaxcoyan [lugar donde se recogía izcauihtli] ques hacia el nacimiento del sol y corren hacia el poniente a donse se acaban que es a donde esta la yglesia de San Pablo ques como las tengo puestas tierras y la cantidad que son cada uno y esta es la berdad y no miento para el juramento que fecho tengo.
(Información tomada a los ueuetque de Cohuatlayauhcan, sobre las tierras que los moyoteca recibieron de don Pablo Xochiquetzin. Año 1589, [627])
§ Quito huel xiquittacan yn quaxochtli yn quenin quimomacazque moyoteca auh ca nican pehua ynic netlalmacoc oncan pehua Techichiquilco Yzcahuitlacuhcxitilloyan tonatiuh yquizayanpahuic conpehualtia. §
E que les dijo mirad bien los linderos que se dan a los mayotecas y que dijeron de aqui enpiezan las tierras que se dieron que comienzan desde Techichiquilco Yzcahuitlacuchxitiloyan [lugar donde se recogia y cocía izcauihtli] hacia la parte de donde sale el sol ques como sigue.
(Información tomada a los ueuetque de Cohuatlayauhcan, sobre las tierras que los moyoteca recibieron de don Pablo Xochiquetzin. Año 1589, [619])
[EMPEZAR]
§ Ma moyectenehua in Dios tetatzin yhuan dios tepiltzin yhuan Dios Espíritu Santo nitlaneltoca a dios yxquich yhuelli yn oquiyocox yn ilhuicac in tlalticpac niquitohua yn nehuatl Antonio Quahuitencatl ca ye tzonquiza yn nonemilliz ca ye nechmotlaocoliliznequi yn totecuyo dios ypampa in nictlalia notestamento nican amapan [tla]cuicuilloli mochi niquilnamiquiz nican pehua. §
En el nombre de dios Padre, dios yjo, dios espiritu santo y creo que es un solo dios verdadero todopoderoso criador del cielo y de la tierra y digo yo Antonio Quahuitencatl que ya es llegada la ora y fin de mis dias por lo que ago mi testamento y ultima voluntad. [todo lo que recuerdo, aqui empieza] :
(Testamento de Antonio Quauitencatl del tlaxilacalli de Cuitlauactonco, en San Sebastián. Año 1569, [1141])
Fuente:
1551-95 Docs_México