cua
Paleografía:
qua, nitla
Grafía normalizada:
cua
Prefijo:
nitla
Tipo:
v.t.
Traducción uno:
comer
Traducción dos:
comer
Diccionario:
Carochi
Contexto:COMER
nitlaquàtíuh = voy comiendo (2.7.7)
ca ye ötléhuäc izcentlapal noyömòtlan: xitlanahuati, mä nechcuepacän, inic nitléhuäquiz in occentlapal: auh in ye öhuäc, in ye huel ötléhuäc, mä xictéqui, xiccotöna, ïnic ticquäz, ic tipachihuiz no nacayo = ya está assado vn lado de mis costados, manda que me bueluan, para que se asse el otro, y despues de assado corta para que comas, y te hartes de mi cuerpo (5.1.3)
nitlaquàtìcac = estoy comiendo en pie (2.7.7)
nitlaquàtiäz, vel. nitlaquàtäz = iré comiendo (2.7.7)
yeyëhua, vel. yecuël yëhua in ötlaquâ = buen rato ha que comiò (5.5.11)
nitlaquàtihuïtz = vengo comiendo (2.7.7)
nitlaquäznequia = yo quería comer (2.8.1)
nitlaquàtoc = estoy comiendo echado (2.7.3)
ïpal nitlaqua in notëcuiyo = como y me sustento mediante mi amo (1.6.1)
Teöpan cemilhuitia in nonämic, ye yohuac in huällauh, çan huel quëmman in huällàcà tlaqua = mi muger se está todo el dia en la Iglesia, y quando viene à casa, ya es de noche, muy rares vezes viene à comer de dia (5.2.6)
oc omentin quäquàhuêquê öniquimichtec, ihuan oc nauhpa önitlähuän, oc nö izquipa öninacaquà vierneztica = hè hurtado dos bueyes mas, quatro vezes mas me he emborrachado, y otras tantas he comido carne en Viernes (5.2.3)
Cuix molhuil, cuix momàcehual in timäcëhualli in tinëntläcatl, inic inähuac titlaquäz in motlàtòcäuh? = mereces tu hombre plebeyo, y de nonada comer con tu señor. (3.12.3)
önitlaquâ = [lo comí] (2.4.1)
mopal nitlaqua = por ti como, me sustento por tu medio y con tu ayuda (1.6.1)
--Quenman timotlaqualtiz? --mäoc nitlami inninoteöchïhua, vel. ma oc mochintin moyölcuïticän = --à que hora à de comer V. R. --acabaré primero de reçar, vel. confiessense primero todos (5.2.3)
qua = comer (2.4.1)
oc acattopa ninoteöchïhuäz, quintëpan nitlaquäz = reçarè primero, y despues comerè (5.2.3)
önitlaquäznec = Quise comer (2.8.1)
tepitzocotön, vel. quexquichtzocotzin nacatl önicquâ = he comido vn poco de carne (5.5.10)
nictëtéquì in tlaxcalli moquäz = rebano (con cuchillo) el pan, que se à de comer (sílaba doblada larga) (3.16.2)
nitlaquàtiez = estaré comiendo (2.7.7)
notlaquäyän = lugar, ò tiempo, donde, ò quando como (3.6.2)
çan huel tequitl önontlaquà, niman nià in nitlatequipanöto = no hize sino comer vn bocado, y luego fui à trabajar (5.2.9)
Quin ye yuh ontlami in tlaqua, in ye öcuël quicac in tëcciztli mopitza = acabaua de comer, quando oyo tocar el caracol (lit.- En este punto acaba come, quando ya oyo el caracol se toca) (4.6.1)
oc acattopa nitlaquäz, çätëpan, vel. quintëpan, vel. quinçätëpan nimitzittaz = comerè primero, y despues te verè (5.2.9)
çan tequitl oncän onìiyöcuiquè, ötlaquàquè, inic niman occeppa centlaquäuh öhuältótöcaquê = no hizieron mas, que comer alli vn bocado, y luego otra vez caminaron aprissa sin parar (5.2.9)
tlaqualli = comida (nombre adjetivo de qua) (3.3.1)
--ximotlaqualti tlàtoänie. --Tlein nicquäz? --nicäncà in ticmoqualtïz. --Auh tlein niquïz? --tepitzin caxtillän tlaïlli nicäncà; yèhuätl ticmïtïz = --Coma V. m. señor (rev.). --Que tengo de comer? --Aqui está lo que ha de comer V. m (rev). --y que tengo de beuer? --vn poco de vino de castilla esta aqui, esto beuerà V. m. (rev.) (3.15.2)
nitlaquàtoc = estoy comiendo recostado (2.7.7)
tepitön nacatl önicquâ = he comido vn poco de carne (5.5.10)
nitlaquàtica = estoy comiendo (2.7.7)
timotlaqualtia = [Usted come] (reverencial) (3.15.1)
matitlaquäcän, caye nepantlàtönatiuh = comamos, que ya es medio dia (5.2.1)
Inìquäc ninococoa, àhuel nitlaqua = quando estoi malo, no puedo comer (5.2.6)
nacaqualo = se come carne (2.6.1)
qua = comer (2.4.1)
yetlàcà, àço ye öcuëllaquáloc? = tarde es ya, quiça auran ya comido? (5.2.12)
--mä ocnitlaqua, ca ye huellàcà quin teötlac nimitzyölcuïtïz, --ca yequalli, mä oc ximìiyöcuïtìtzino, mä oc tepitzin tlaqualtzìntli xoconmocuïli, ocnoconnottilïtïuh cë nococoxcätzin in ompa cáli mohuetziltìtoc = --comerè primero, que es ya tarde; despues te confessarè à la tarde --sea en buen hora, coma V. R. primero, mientras voi à veer vn enfermo, que tengo en casa (5.2.3)
nictlaquälia in notàtzin = como algo à mi Padre, como fruta, ò otra cosa, y se la como (aplicativo de qua) (3.14.1)
tlaqualiztli = el acto de comer (2.8.1)
aocmo imman in nàciz, àço ye öcuel ontlaqualoc = ya no llegaré à tiempo, quiçà auran ya comido (5.2.8)
ye imman, vel. ye oncän intitlaquäzquè = ya es hora que comamos (5.2.8)
ninacaqua = yo como carne (1.4.4)
qua = comer (2.3.3)
nitlaquäz = comeré (2.3.3)
tlaquäni = [el que come] (nombre verbal de tlacua) (3.1.1)
nipëhuaya nitlaqua = Empeçaua à comer (literal: empeçaua como) (2.8.1)
Cuix ye öantlaquàquè in monämic? = Aueis comido vos, y vuestra muger? (lit.- Aueis comido vuestra muger) (4.6.1)
nictëquälia in xochìqualli = como à otros la fruta (3.14.1)
xitlaquäqui = ven à comer (2.3.3)
Ça achchica, ça achtzan in titlaqua = à cada rato comes ; (estos [adverbios] se vsan mas que ?achca?) (5.2.10)
onitlaquäto = fui à comer (2.3.3)
önitlaquàca = yo auia comido (plusquam perfecto) (2.2.3)
cuix titlaquäz nequi? = quieres por ventura comer? (5.4.2)
önitlaquâ = [comí] (preterito perfecto) (2.2.3)
cuix tël nèhuätl notlàtlacöl? catèhuätzin ötinëchmocuitlahuiltilì inïc ömohuäntzinco nicalac tépäncalco: ihuän ca àtle öniccuic, çan tëliyò in quezquitetl ömpa önicquâ = pues tengo yo la culpa? tu me forçaste à entrar contigo en la huerta, ni yo tomè fruta, solo comi allá vna poca (5.5.4)
önipëuh nitlaqua = Empecè à comer (literal: empeçe como) (2.8.1)
motlaqualtìtica in tlàtoäni = está comiendo el Gouernador (reverencial, comp. qua y câ) (4.2.2)
nëntlaquäz nequi in cocoxqui, àhueli = harto haze el enfermo por comer, no es possible (5.5.8)
ye öcuëlnitlaquà in tihuälläz, vel. inìquäc tihuälläz = ya he comido, idest: aurè ya comido, quando tu vengas (2.2.4)
nicnequi nitlaquäz, vel. nitlaquäznequi = quiero comer (2.8.1)
ye ic onya in motlaqualtìticâ = buen rato à, que está comiendo (mal dicho ye ic onya in ötlaquâ) (5.5.11)
nitlaqua = como algo (3.14.1)
Tlein ticquäzquè in ticnötläcà, amo çan chiltzintli, quiltzintli? = Que hemos de comer los pobres? sino tan solamente chile, y yeruas? (5.3.2)
yehuel yëhua onitlaquâ = muy gran rato à que comi (5.2.2)
yecuël yëhua önitlaquâ = gran rato à que comi (5.2.2)
auh quëmman occeppa titlaquäz? = y à que hora has de comer otra vez? (5.2.6)
nipëhua nitlaqua, ò nipehua ye nitlaqua = yo empieço à comer (literal: empieço como) (2.8.1)
--ca nicän önitlaquà, auh cämpa nicochiz? --çanyenönicän, vel. çanyenö oncän = --aqui he comido, mas donde he de dormir? --en este mismo lugar, .vel. en esse mismo lugar (5.1.1)
Quin ötimëuh, auh yecuëltitlaqua = No ha nada que te leuantaste, y ya comes (2.2.3)
nitlaquàtica = estoy comiendo (2.8.1)
oncancà in motlaqual, xicqua = ai está tu comida, comela (5.1.1)
ye imman, vel. ye imonequiän in nitlaquäz = ya es la sazon, y tiempo de que yo coma (2.8.1)
ye imman, yeoncän inïc tlaqualöz = ya es hora de comer (5.1.1)
ye önitlaquà in öàcico, vel, ye cuël onitlaquà in oàcico, vel, ye öcuel nitlaquà in oàcico = ya yo auia comido quando llegó (lit. ya yo he comido, quando llegó) (2.2.3)
nitlaqua = yo como, si dezir que (1.4.4)
nitlaquàtinemi = ando de continuo comiendo (2.8.1)
Fuente:
1645 Carochi
Notas:
qua--