Buscar:  
Diccionarios:
Alarcón
Arenas
Bnf_361
Bnf_362
Bnf_362bis
Carochi
CF_INDEX
Clavijero
Cortés y Zedeño
Docs_México
Durán
Guerra
Mecayapan
Molina_1
Molina_2
Olmos_G
Olmos_V
Paredes
Rincón
Sahagún Escolio
Tezozomoc
Tzinacapan
Wimmer
Palabra: Palabra exacta  Inicio Cualquier parte
En: Náhuatl Grafía normalizada Traducción
Resultados

zan 

Paleografía: çan
Grafía normalizada: zan
Traducción uno: sólo / (excluyente) / sino / solamente / mä nel ~, siquiera / ~ cémi, de una vez / àmo ~ tlapohualpa, innumerables veces / ~ cánâ, en cual parte / ~ nö cuël, otra vez / ~ ye oncän, en el mismo lugar / àmo ~ miecpa, pocas veces / àmo ~ quën amî, no como quiera / àmo ~ tlapöhualli, infinita(s) / intlä
Traducción dos: sólo / (excluyente) / sino / solamente / mä nel ~, siquiera / ~ cémi, de una vez / àmo ~ tlapohualpa, innumerables veces / ~ cánâ, en cual parte / ~ nö cuël, otra vez / ~ ye oncän, en el mismo lugar / àmo ~ miecpa, pocas veces / àmo ~ quën amî, no como quiera / àmo ~ tlapöhualli, infinita(s) / intlä
Diccionario: Carochi
Contexto:SOLO
quënin nic pöhuaz? cuix çan quëzquipa, cuix çan tlapohualpa? = como las tengo de contar? por ventura son pocas, ò puedense contar las vezes que le he cometido? (5.2.11)

çan titèhuan, vel. çan titèhuantin, vel. çannötitèhuan, .vel. çannötitèhuantin = es, ò, son, eres, ò, sois de nuestra nacion (4.6.1)

achi miecpa in noconitta notëiccäuh, auh in yèhuätl çan quenmaniän in nech huälitta = hartas vezes he ido à ver à mi hermano, pero el raras vezes me ha visitado (5.2.11)

Tleïca tinëchìtalhuia in notlàtlacöl: mäçan nocël xinëchïlhui, intlä itlà àqualli àyëctli tinëchittilia, nocè tinëchcaquilia = Por que dizes por ay mis pecados, por que me los descubres; dimelos à mi solo, si me ves, ò oyes de mi algo malo (3.14.2)

Tläçazxië tepitze: nomati çäyè ic ticnequi in timähuiltiz = estate queda niña, parece, que no te hartas de jugar (5.5.11)

In oc yenëpa, in oc yenechca, in oc yehuècauh, in quiniuh huälàcì caxtiltëcà, cän catca cahuayo, nocè mola, noço caleta? àmo çan oc moch momämaya, mocuitlapanhuiaya? nelyè äquin huel cahuayòpan tlècoya, in manelè tlaçòpïpilti = Antiguamente, recien llegados los Españoles, donde auia cauallos, ni mulas? no se cargaua todo acuestas? y aun quien subia à cauallo, aunq fuesse de los mui nobles? (5.1.1)

çan ïcëltzin in totëcuiyo Dios nicnotlaçòtilia = a solo Ntro. Señor Dios tan solamente amo (1.4.2)

Çan tïxtlan, totëntlan conmoquixtilia in tloquè, nähuáquè iniàhuiäca in ïtzopelïca in iyamänca, çan tëchonminecuiltilia = Dios no haze sino hazer passar su fragrancia, su dulçura, su blandura por delante de nuestros ojos, y de nuestros labios; y no es mas de hazernos oler estas cosas: quieren decir, que por breue espacio nos da à goçar de bienes de la tierra (1.6.4)

Tlein ticquäzquè in ticnötläcà, amo çan chiltzintli, quiltzintli? = Que hemos de comer los pobres? sino tan solamente chile, y yeruas? (5.3.2)

Ca çan oc ïxquich, vel. ca çan oc iò innimitzilhuia = por agora no te digo mas desto (5.2.3)

anca intlälticpac nëcuiltönölli netlamachtilli anca çan nënquïzcäyötl: anca àtle itech huetziz intoyöllo iniz tlälticpac: anca çanyuhquin cochìtlëhualli tëmictli ïpan ticmatizque iniz tlälticpac ic päcoa = luego las prosperidades del mundo, no son si no vanidad! luego no deuemos afficionarnos à cosa alguna de la tierra! luego hemos de tener por sueños todos los deleites del mundo! (5.5.1)

--Quënmach otimotlàpalòtzinò in ïxquich öticmopòpolhuì ic ötimotëcöänochilî? --tlein tël öpòpoliuh? àmo çan yèhuätl in tocnotläcayo? = --como te has atreuido à gastar tanto en el banquete? --pues que se ha gastado mas, de lo q pedia nuestra pobreça? (5.5.4)

nën onictlàpalò, çan nëpa ömocuep, àmo nëch ittaznec = no siruió de nada el que yo le saludasse, por que boluió la cara aculla, y no me quiso ver (5.1.1)

Huel ìquäc in àtle tiquilnämictiezquè, izçan tipäctiezquè in techhuiläntihuetziquiuh in miquiztli = entonces, quando estemos mas descuidados, y estemos alegres, y contentos, nos arrebatará la muerte (5.2.6)

àmo ticmocaccänènequì in notënönötzaliz, çan nípa tictlàtläça = no das oydo à mis consejos, sino que los arrojas por ay (5.1.1)

ca çan tël ce momäcëhual ticmotlanìtalhuia = aun bien, que solo vn vasallo pierde en el juego vuestra Alteça (5.5.4)

miectïn pïpïltotöntin niquinmachtia; cequïn çantitèhuän, cequïn Caxtiltëcà impilhuan = enseño à muchos muchachos, unos son de nosotros, esto es, de nuestra nacion, y otros son hijos de españoles (4.6.1)

çan nocël = [sólo yo solo] (1.4.2)

çan mocël = [sólo tú solo] (1.4.2)

Iniuh momàtzinò ca çan ic huallathuic, çan ic nechca huälmotlälì in tönatiuh, in iuhqui quin yei oràpan óhuälquïz tönatiuh in ompa ic ömohuècähualtî = pareciole que se auia detenido alli, desde que amaneció hasta como tres horas despues de salido el Sol (5.3.1)

ca àmo huel täxca in tlalticpac äxcaitl, ca çan achìtonca, ca çan cuël áchïc tipieltilô = la hazienda deste mundo no es nuestra, sino que por muy breue rato nos la dan à guardar (5.2.2)

--mochtïn cëcentlapal tlanacaztectin, mäxiquimittilì izçan izcëcentlapal innacaz, cuixmà oc oncàcâ? --caçanelli, ca àtle izcentlapal in nacaz, ca mochtïn yuhquê = --Todos tienen cortada la oreja del vn lado, mirales la oreja del vn lado, tienen la toda via? --verdaderamente, que les falta la oreja del vn lado, todos estan de la mesma manera (5.1.3)

mäcamo çan xicòcochtiecän in oquic nontëmachtia = no esteis durmiendo mientras predico (sílaba doblada, pluralidad de actos) (3.16.2)

Huècauhtica önècalihuac, huècauhtica ötilintimoman in nècaliliztli, àmo çan cuel in necàcähualöc, huel oc calac in Tönatiuh = se peleó largo tiempo, muy gran rato duró la fuerça de la pelea, pues antes se puso el Sol, que dexassen la batalla (5.2.5)

inïc nicän amältepëuh ipan önihuällà, ca çan ïpampa inïc anmoyolcuitïzquê = la raçon, y causa, por que he venido à vuestro pueblo, es solamente para que os confesseis (5.3.1)

Immänel çan achìtzinca aicmà önimitznotequipachilhui = jamas aunque sea por vn instante, te he dado pesadumbre (5.5.5)

çan yuhquin cochìtlëhualli tëmictli ïpan ticmatizquè iniz tlalticpac ic päcoa: in totechmonequi yè àcohuic, vel. ilhuicacopahuic toconitztiltìtiäzquè in totlaëlëhuiliz. = Hemos de mirar como sueños los gustos de la tierra, y encaminar nuestros desseos hàzia lo de arriba, hàzia el cielo (5.1.4)


(EXCLUYENTE)
çantlapïc tinëchhuècähua, iz çan ïpampa tlein motlätlàtöl, in àtle ïmonecca = sin que ni para que me detienes con tus palabras (sílaba doblada) prolixas (3.16.2)

Quënnel, vel. quëzçan nel, vel. quënnoço nel = son synonimos: que remedio ay, que se ha de hazer? no ay sino tener paciencia (5.5.2)

Nänähui mantihuì in mätlequiquiztläzquè, çanhuel ïyölic in mantihuì, yè quicactihuì inïnyäöhuëhuëuh = los arcabuzeros van de quatro en quatro, y muy despacio, al compas de su atambor. (5.5.6)

çan nocel önihuällà = yo solo vine ; con los nombres que significan ?solo? expressa mas aquel solo (5.3.2)

çan ïhuiän, yöcoxcä önictläcamà in tlàtoani = pacificamente, y sin resistirle obedeci al Gouernador (5.5.6)

ye önoyollopachiuh: tlácàço çan tëcennèneuhcämictia in miquiztli; tlácaço in quenin miqui in icnötzin, tlácàço çan nö yuh miqui in tlàtoäni! = ya acabé de entender lo que passa, valgame Dios que la muerte no se aorra con nadie! que à todos lleua por vn rasero! que de la manera que muere el pobre, muere tambien el grande! (5.5.1)

mä çan ïhuian yölic xiquinmocnïuhti in Caxtiltëcâ = toma por amigos con paz, y sin guerra à los Españoles (5.5.6)

Cencà çan tlamach in yàtihuì in tlàtòquè, inic öcalaquitò in huëi tëcpan = fueron andando muy despacio los Caciques hasta entrar en palacio. (5.5.6)

Ilihuiz, .vel. çanilihuiz = inconsideradamente ?cf. tlalhuiz (5.5.1)

çan = excluye [otra posibilidad] (5.3.2)

çan iyolic = mansamente, [expresso] mas viuamente (5.3.2)

mä titomäiztläcöcän, mä titomäpátlacän; mänën ácà [ç]an moxiccäuh: ihuïhuì in techquixtizq[u]è in toyäöhuän inic techtócazquê = vengamos à las manos, y defendamonos, no aya quien se descuide; les ha de costar mucho trabajo el sacarnos, y echarnos de aqui (5.5.7)

Çanmach, .vel. çanmachê = antepuesto à los verbos: à vno todo se le va en hazer lo que el verbo significa (5.5.3)

Ïyölic, ïhuiän, matcä, yöcoxcä, tlamach, päccä = poco à poco, quedito, despacio, mansa, y pacificamente, con tiento ; son casi synonimos ; algunas vezes se les antepone ?çan? (5.5.6)

çan = sirue para auiuar la significacion del aduerbio, à que se junta ; (5.3.2)

Quënmach in huel tèhuätl: an ca àmo titlälticpac tlamati; möztla huïptla mö çan tëmäc tlamiz in motlaquen? mö tlamahuiçolli ticchïuhtiäz? = dichoso tu, segun veo no eres deste mundo, no está claro que vn dia destos quando te mueras se acabaran tus vestidos entre las manos de la gente? no está claro, que iras à la otra vida haziendo milagros? (5.5.7)

[ç]an huel in yölic yàtihuî = van muy despacio (5.5.6)

àmo çan quënin = no como quiera, en gran manera ; synonimo de àmo çan quën[]amî (5.5.2)

çan ilihuiz = inconsideradamente, expresso con mas viueza (5.3.2)

ye ic noncà inïc çan matcä ïhuiän nicnämiquiz in tlàtoani, mä huälmohuïca = dispuesto estoi à salir al encuentro pacificamente à este señor, venga en buen hora (Dixo Monteçuma de Cortes) (5.5.6)

mä çan iyölic xinènemi = anda poco à poco, y con tiento : con ?çan?, excluyo la priessa que lleua (5.3.2)


SINO
m[a]çan yè matcä, çan yèihuiän calaquiz = sino [que] entre con paz, y sin ruido (5.3.2)

àmo nechittaznec, çan nipa omocuep = no me quiso veer, sino q boluiò à otra parte el rostro (5.1.1)

ca àmö, ca çan amohuämpòhuan = no son, sino de vuestra nacion (respuesta ante la pregunta ¿son de tu nación?) (4.6.1)

çan yè = sino -Auiua mas esta significacion si al ?çan?, se le pospone ?yè? (5.3.2)

--tle ïpampa tinëchàhua? cuix ïpampa in nicnötläcatl? --ca àmo ïpampa on; ca çanïpampa inic titlatziuhqui = --Por qué me riñes, por ventura porque soy pobre? --no por esso, sino porque eres floxo (1.6.1)

cequintin inmiquiztëmpan moyölcuïtià, àmo ïpampa in àço quimotlaçòtilià in Totëcuiyo, mänocè quin yöltönëhua intlàtlacöl, ca çan ïpampa inic àmo mictlan tläxözquê = algunos ay, que se confiessan à la hora de la muerte, no por q amen a Dios, ni tengan dolor de sus pecados, sino por no ir al infierno (5.4.1)

nitlapòpolhuilöni, àmo nitlátzacuiltilöni, ipampa ca àmo huëi in notlàtlacöl, àmo tëtzacuiltilöni, caçan tëpòpolhuilöni = Soy digno de perdon, y no de castigo, por que no es grande mi pecado, no es digno de ser castigado, sino de ser perdonado (3.2.1)

àmo çan quilmach in tlein äxcän tilhuilò ca huel neltiliztli, catiquittazquè, ca topan mochïhuaz in ïquinon = lo que agora se nos dize no es fabula, ni hablilla sin fundamento, es muy gran verdad, lo hemos de ver, y ha de passar por nosotros (5.5.8)

in nèhuätl àmo nicnequia, ca çan önicuïcuitlahuiltiloc = yo no quería sino que me insistieron mucho, me forçaron (sílaba doblada larga) (3.16.2)

mäcamo yäöyötica ticnämiquicän in Teötl, mä çan matcä, çan ihuiän calaquiz in nicän taltepeuh ïpan = no salgamos al encuentro con guerra al Dios, (assi le llamauan à Cortes) sino entre en nuestra Ciudad con paz, y sin ruido (5.3.2)

ca àmo önicàhuac, ca çan ihuiän önicnönötz = no le reñi, sino que le auisè mansamente (5.3.2)

In Totëcuiyo Iesu Christo àmo ömomiquilì inïc Teötl, çan ïxquich ömomiquilì inic tlälticpac tläcatzintli = Nuestro Señor Iesu Christo no murió en quanto Dios, sino en quanto hombre (5.3.1)

anca intlälticpac nëcuiltönölli netlamachtilli anca çan nënquïzcäyötl: anca àtle itech huetziz intoyöllo iniz tlälticpac: anca çanyuhquin cochìtlëhualli tëmictli ïpan ticmatizque iniz tlälticpac ic päcoa = luego las prosperidades del mundo, no son si no vanidad! luego no deuemos afficionarnos à cosa alguna de la tierra! luego hemos de tener por sueños todos los deleites del mundo! (5.5.1)

çan = quando vno dize no ser vna cosa, sino otra (5.3.2)

Iuh oninomat in ca àmo onihuècähuac, ca çan onixquichcähuitì inïc tlathuinähuac öniquïz, inïc yeimmanin = pensé que no me hauia tardado, sino que solo me auia detenido, desde que sali al amanecer hasta estas horas (5.3.1)

àtle mäitlà niquimizcalia in nopilhuän, nocè itlà qualli quimomachtià, ca çan quixcahuià in mähuiltiâ = no doctrino à mis hijos, ni ellos aprenden cosa buena, si no que solo se ocupan en jugar (5.4.1)


SOLAMENTE
Çan nen = en vano, como ?nen?, aunque con mas energia (5.4.3)

Çan = de ordinario significa solamente (5.3.2)

çan, ò çazcë = solamente vno (5.3.2)

In ayamo tzïnti, in ayamo pëhua izcemanähuatl, çan huel oc ïcëltzin onmoyetzticatca in Teötl Tlàtoäni Dios = antes q empeçara el mundo, solamente auia Dios (5.2.4)

Inic ömonacayötìtzinò in ilhuicac Tlàtoäni Dios, ca çan ïpampa inïc techmomäquïxtïliz = la causa por que encarnó el Rey del cielo, fue solamente por saluarnos (5.3.2)

çanquezquican = solamente en pocas [partes] (5.1.2)


MA NEL ~, SIQUIERA
mänel çaz centlapáctzin tlaxcalli xinëchmomaquili = dame si quiera vn pedacito de pan (5.5.5)

Mänel çan, .ò. mäçannel = siquiera (5.5.5)

mänel çan canà tepitzocotzin ätölätzintli xinëch momaquili = dame si quiera vn poquito de atole (5.5.5)


~ CEMI, DE UNA VEZ
çazcémi öniquïxnahuatî = de vna vez le despedi (5.5.11)

çazcémi = de vna vez (con mas energia que ?cémi?) (5.5.11)


AMO ~ TLAPOHUALPA, INNUMERABLES VECES
àmo tlapohualpa, vel. àmo çan tlapohualpa = innumerables vezes (5.2.11)

àmo çan quezquipa in nictlapïctënëhua inïtöcàtzin Totëcuiyo, vel. àmo çan tlapohualpa niztlacati = no pocas vezes he jurado falso, innumerables vezes he mentido (5.2.11)


~ CANA, EN CUAL PARTE
çan cánâ = en qual, ò qual parte (5.1.3)


~ NO CUEL, OTRA VEZ
Nöcuël, vel. çan nöcuel, vel. yenöcuel, y ye nöcuël ceppa = otra vez, como ?occeppa?, pero añaden la breuedad dicha (5.2.12)


~ YE ONCAN, EN EL MISMO LUGAR
--cänin timoyetzticà in äxcän? --ca çanyeoncän in yeppa nicâ = --donde está V. m. agora? --en el mesmo lugar donde antes estoi (por que perseuera en el mesmo lugar no usa ?nicatca?: estaba) (4.6.1)


AMO ~ MIECPA, POCAS VECES
àmo çan miecpa = pocas vezes (5.2.11)


AMO ~ QUEN AMI, NO COMO QUIERA
àmo çan quënamî = no como quiera, en gran manera ; synonimo de àmo çan quënin (5.5.2)


AMO ~ TLAPOHUALLI, INFINITA(S)
In oquic cencà tëchmotlaçòtilia in Totëcuiyo Dios, in àmo çan tlapohualli itëtlaocoliliztzin ötopan quimochïhuilì, cuix oc itlà tëchmïnäililïz, in màcamo, vel. in màca tëchmomaquilïz? = Pues tanto nos ama Nuestro Señor, q nos ha hecho infinitas misericordias, aurà por ventura cosa que nos encubra, y niegue, y que no nos la de? (5.5.9)


INTLA ~ AXCAN, A ESTAS HORAS NO...? (IRREAL)
Intla çan axcan = lo que huuiera sucedido, y no sucedió, se dize con interrogacion negatiua (lit.- si solamente agora) [a estas horas no + verbo en pasado o antepasado de subjuntivo] (5.2.10)


QUEN ~ YE, CUANTO MAS
quën oc yê, vel, quënoquê, y quënçanyê = quanto mas (4.7.1)


TLE ~ NEN, ¿DE QUE SIRVE? (INTERROGATIVO)
Tlèçannën = interrogatiuo, de que sirue, de que prouecho es? -cf. tlè ic nën, o tle ic nonay (5.4.3)

Fuente: 1645 Carochi
Notas: ç--


Entradas


zan - En: 1547 Olmos_G    zan - En: 1547 Olmos_G    zan - En: 1551-95 Docs_México    zan - En: 1571 Molina 1    zan - En: 1571 Molina 1    zan - En: 1571 Molina 2    zan - En: 1571 Molina 2    zan - En: 1611 Arenas    zan - En: 1645 Carochi    zan - En: 1780 ? Bnf_361    zan - En: 1780 ? Bnf_361    zan - En: 1780 ? Bnf_361    zan - En: 1780 ? Bnf_361    zan - En: 1780 ? Bnf_361    zan - En: 1780 ? Bnf_361    zan - En: 1780 Clavijero    zan - En: 1780 Clavijero    zan - En: 17?? Bnf_362    zan - En: 17?? Bnf_362bis    zan - En: 17?? Bnf_362bis    zan - En: 17?? Bnf_362bis    zan - En: 17?? Bnf_362bis    zan - En: 2002 Mecayapan    

Paleografía


çan - En: 1571 Molina 1    çan - En: 1571 Molina 1    çan - En: 1611 Arenas    çan - En: 1571 Molina 2    çan - En: 1571 Molina 2    çan - En: 1645 Carochi    Çan - En: 1547 Olmos_G    Çan - En: 1547 Olmos_G    san - En: 2002 Mecayapan    Zan no ixquich - En: 1780 ? Bnf_361    Zan no izquintin - En: 1780 ? Bnf_361    Zan no ye - En: 1780 ? Bnf_361    Zan no yehua - En: 1780 ? Bnf_361    Zan no yehuatl - En: 1780 ? Bnf_361    

Traducciones


empero. - En: 1571 Molina 1    mas, conjunction. - En: 1571 Molina 1    (Conjunción adversativa) / [solamente] / sino - En: 1611 Arenas    solamente. aduerbio. - En: 1571 Molina 2    mas, o empero, coniunction aduersatiua. - En: 1571 Molina 2    sólo / (excluyente) / sino / solamente / mä nel ~, siquiera / ~ cémi, de una vez / àmo ~ tlapohualpa, innumerables veces / ~ cánâ, en cual parte / ~ nö cuël, otra vez / ~ ye oncän, en el mismo lugar / àmo ~ miecpa, pocas veces / àmo ~ quën amî, no como quiera / àmo ~ tlapöhualli, infinita(s) / intlä - En: 1645 Carochi    Solamente - En: 1547 Olmos_G    Solamente - En: 1547 Olmos_G    sólo; exactamente - En: 2002 Mecayapan    sólo / sino / sino que - En: 1551-95 Docs_México    Mas empero - En: 1780 ? Bnf_361    Empero adv. - En: 17?? Bnf_362    sino. mas antes. - En: 17?? Bnf_362bis    solamente. - En: 17?? Bnf_362bis    significa tambien: No hacer uno otra cosa sino lo q[ue] significa el verbo aquien se antepone. - En: 17?? Bnf_362bis    vide Nozan. Ma zan nel. - En: 17?? Bnf_362bis    primero, solamente - En: 1780 Clavijero    Véase Za - En: 1780 Clavijero    Otro tanto - En: 1780 ? Bnf_361    Otros tantos - En: 1780 ? Bnf_361    Este mismo - En: 1780 ? Bnf_361    Ese mismo - En: 1780 ? Bnf_361    Aquel mismo, aquella misma, aquello mismo, eso mismo - En: 1780 ? Bnf_361    

Textos en Temoa

0r 413

Zan inomátzin in Totecuyo Jesucristo ica itlátlaniliz in Apostolosme