Buscar:  
Diccionarios:
Alarcón
Arenas
Bnf_361
Bnf_362
Bnf_362bis
Carochi
CF_INDEX
Clavijero
Cortés y Zedeño
Docs_México
Durán
Guerra
Mecayapan
Molina_1
Molina_2
Olmos_G
Olmos_V
Paredes
Rincón
Sahagún Escolio
Tezozomoc
Tzinacapan
Wimmer
Palabra: Palabra exacta  Inicio Cualquier parte
En: Náhuatl Grafía normalizada Traducción
Resultados

polihui 

Paleografía: poliui
Grafía normalizada: polihui
Traducción uno: desparecer, pt. opoliuh (44-)
Traducción dos: desparecer, pt. opoliuh (44-)
Diccionario: Sahagún Escolios
Contexto:DESPARECER, PT. OPOLIUH (44-)

Metztli (1). tecuciztecatl.
Yn iquac yancuican valmomana coltontli (2) yuhquin teçacanecuilli (3), teçacanecuiltontli, ayamo (4) tlanextia: çan yuiyan (5) veixtiuh (6), malacachiuhtiuh (7). teuilacachiuhtiuh. Caxtoltica (8) ÿn vel malacachiui (9), teuilacachiui, yn vel maci (10), yn chicaua (11). Auh yn iquac vel oyaualiuh, omalacachiuh, ynic valneci, ynic valmomana yn vmpa (12) yquiçayan (13) tonatiuh yn iquac ye tlapoyaua (14) yuhquin (15) comalli (16), veipol (17), vel teuilacachtic (18), malacachtic, yuhquin tlapalli chichiltic, chichilpatic (19). Auh q'niquac in ye achi (20) quiualtoca (21), in ye ualacoq'ça (22) iztaya (23): mitoa ye tlachia (24), ye tlanextia ÿn metztli, ye metztona: yztalectic (25) vel iztac (26), ynic motta (27) ynic neci iuhqüen tochton (28) yxco (29) vetztoc (30). Yntlacamo (31) tle mixtli. ÿntlacamo mixxoa (32). mixtemi. yuhquïn tona yc tlaneci, mitoa yehon (33) cemilhuitl (34) vel tlanaltona (35). tlanaltonatimani. tlacalantoc. tlacalantimani. Auh yn iquac ouelacic (36). ouelmacic. ytlanextiliz (37) ÿn izquilhuitl (38) yc veya (39), malacachiui: çan (40) iuh nenti oc (41) ceppa tepitonaui (42), tepitonauhtiuh, oc ceppa yuhqui mochiua ynic yäncuican valmomana, çan iuiyän (43) poliui (44), poliuhtiuh: mitoa ye önmiqui (45) ÿn metztli ye ve in quicochi (46), ye ve in ic cochi ye tlathuitiuh (47), ye tlathuinavac (48) ÿn valquiça. Auh yn iquac vel ompoliuh, mitoa önmic ÿn metztli:
= Capitulo segundo
De la luna
Cuando la luna nuevamente nace, parece un arquito de alambre delgado; aún no resplandece; poco a poco va creciendo. A los quinze dias es llena; y cuando ya es llena, sale por el oriente a la puesta del sol. Parece como una rueda de molino grande, muy redonda y muy colorada; y cuando va subiendo, se para blanca o resplandeciente; parece como un conejo en medio de ella; y si no hay nubes, resplandece casi como el sol, casi como de dia. Y despues de llena cumplidamente, poco a poco se va menguando, hasta que se va a hazer como cuando començo. Dicen entonces: "Ya se muere la luna; ya se duerme mucho;" esto es cuando sale ya con el alva. Al tiempo de la conjuncion dizen: "Ya es muerta la luna."

1: luna
2: arquillo
3: barbute amanera de medio arq?llo caso. notêçacanecuil. notêçacanecuilton
4: aun no
5: poco a poco
6: yrse engrandeciendo pt. oueixtia
7: yrse haziendo redondo. pt. omalacachiuhtia. oteuilacachiuhtia
8: a los quinze dias
9: acabarse de aredondear. pret. oyaualiuh. omalacachiuh. oteuilacachiuh
10: perfectionarse. pt. omacic
11: hazerse fuerte pt. ochicauac
12: aculla
13: a la salida. caso. noquiçaya
14: a la tarde. o a la puesta del sol
15: asi como
16: comal. caso. nocomal es vna torta de barro cozido en que cuezen las tortillas.
17: grandazo
18: cosa redonda y llana caso. noteuilacach.
19: cosa muy colorada.
20 vn poco.
21: proceder. pt. oquiualtocac
22: se sube en alto pt. oualacoquiz
23: pararse blanca pt. oyztaz
24: resplandecer pt. otlachix. otlanexti. ometztonac
25: cosa blanquezina. cosa muy blanca
26: cosa muy blanca
27: parecer. omottac. onez
28: coneivelo
29: en la cara. caso. nixco.
30: estar echado pret. ouetztoca
31: si ninguna cosa
32: anublarse pt. omixxoac
33: casi
34: dia
35: resplandecer mucho, o echar mucha clarida de si. pt. otlanaltonac. otlanaltonatimanca, otlacalantoca, otlacalantia
36: cumplirse o perfecionarse pt.oacic. omaci.
37: resplandor o claridad. caso. notlanex. notlanextiliz
38: tantos
39: engrandecerse o crecer pt. oueix
40: poco a poco
41: otra vez
42: achicarse o menguarse pt. otepitonauh. otepitonauhtia
43: poco a poco
44: desparecer. opoliuh opoliuhtia
45: morirse pt. onimic.
46: dormir mucho pt. onicoch.
47: amanecer pt. otlathuic
48: junta al alua

(P_161r)

Fuente: 1565 Sahagún Escolio
Notas: iui --


Entradas


polihui - En: 1547 Olmos_G    polihui - En: 1547 Olmos_G    polihui - En: 1551-95 Docs_México    polihui - En: 1551-95 Docs_México    polihui - En: 1565 Sahagún Escolio    polihui - En: 1565 Sahagún Escolio    polihui - En: 1571 Molina 1    polihui - En: 1571 Molina 1    polihui - En: 1571 Molina 1    polihui - En: 1571 Molina 1    polihui - En: 1571 Molina 1    polihui - En: 1571 Molina 2    polihui - En: 1580 CF Index    polihui - En: 1580 CF Index    polihui - En: 1580 CF Index    polihui - En: 1595 Rincón    polihui - En: 1611 Arenas    polihui - En: 1611 Arenas    polihui - En: 1629 Alarcón    polihui - En: 1645 Carochi    polihui - En: 1692 Guerra    polihui - En: 1759 Paredes    polihui - En: 1780 ? Bnf_361    polihui - En: 1780 ? Bnf_361    polihui - En: 1780 Clavijero    polihui - En: 1984 Tzinacapan    polihui - En: 2002 Mecayapan    polihui - En: 2004 Wimmer    

Paleografía


ni, poliui - En: 1571 Molina 1    ni, poliui - En: 1571 Molina 1    ni, poliui - En: 1571 Molina 1    ni, poliui - En: 1571 Molina 1    nipolihui - En: 1692 Guerra    non, poliui - En: 1571 Molina 1    polihui, 3 - En: 1759 Paredes    polihui, 3 - En: 1551-95 Docs_México    polihui, ni - En: 1611 Arenas    Polihui, ni - En: 1780 Clavijero    polihui, ni - En: 1629 Alarcón    polihui, ni - En: 1551-95 Docs_México    polihui, ni - En: 1645 Carochi    polihui. - En: 1595 Rincón    poliui - En: 1547 Olmos_G    poliui - En: 1547 Olmos_G    poliui - En: 1580 CF Index    poliui - En: 1565 Sahagún Escolio    poliui - En: 1984 Tzinacapan    Poliui, ni - En: 1571 Molina 2    poliui, ni - En: 1565 Sahagún Escolio    Poliui, ni. - En: 1780 ? Bnf_361    Poliui, non. - En: 1780 ? Bnf_361    poliuj - En: 1580 CF Index    polivi - En: 1580 CF Index    

Traducciones


fenecer, acabarse. - En: 1571 Molina 1    faltar no estar en casa. - En: 1571 Molina 1    perecer desaparecer o perderse. - En: 1571 Molina 1    morir. - En: 1571 Molina 1    yo falto - En: 1692 Guerra    trasponerse. - En: 1571 Molina 1    faltar / hacer falta / perder - En: 1611 Arenas    v.i. ou v.inanimé, périr, disparaître. / v.t. tla-., perdre une chose. / v.impers., avec préf. tla-., " tlapolihui ", tout se perd (Car.). - En: 2004 Wimmer    faltar; perderse - En: 2002 Mecayapan    borrarse / faltar / perder - En: 1759 Paredes    faltar / gastarse - En: 1551-95 Docs_México    faltar - En: 1611 Arenas    Acabarse o faltar - En: 1780 Clavijero    partirse - En: 1629 Alarcón    andar perdido - En: 1551-95 Docs_México    perderse / faltar / perecer - En: 1645 Carochi    perderse. - En: 1595 Rincón    perderse - En: 1547 Olmos_G    destruyese - En: 1547 Olmos_G    I-82(2), V-192, VII-3 11 19 24 41 63, IX-42 - En: 1580 CF Index    desparecer, pt. opoliuh (44-) - En: 1565 Sahagún Escolio    Desaparecer, hacer falta - En: 1984 Tzinacapan    perecer, o desaparecer, operderse y destruirse. prete: onipoliuh. - En: 1571 Molina 2    desaparecerse, pre. onipoliuh. (3) - En: 1565 Sahagún Escolio    Fenecer o acabarse; faltar no estar en casa; morir; perder, desaparecer, o perderse. - En: 1780 ? Bnf_361    Trasponerse - En: 1780 ? Bnf_361    VI-2 12(2), VIII-7 - En: 1580 CF Index    III-8 47 65, IV-44, VI-36 39 175 176 244(2), X-165 181, XI-31 181 254 - En: 1580 CF Index    

Textos en Temoa

26r 475

Nocniuh nocniuh ye y aço nellin nocniuh çan itlatoltzin çan ic tontonequi y yehuaya ye ica noconelnamiqui oa ma iuhta man polihui a yz can toxochiuh a ohuaya ohuaya

475. Amigo mío, amigo mío, ¿acaso en verdad mi amigo? Que sólo por su palabra nos necesitamos. Por esto lo recuerdo, ojalá que así no perezcamos;cdlxxii he aquí nuestras flores.