Buscar:  
Diccionarios:
Alarcón
Arenas
Bnf_361
Bnf_362
Bnf_362bis
Carochi
CF_INDEX
Clavijero
Cortés y Zedeño
Docs_México
Durán
Guerra
Mecayapan
Molina_1
Molina_2
Olmos_G
Olmos_V
Paredes
Rincón
Sahagún Escolio
Tezozomoc
Tzinacapan
Wimmer
Palabra: Palabra exacta  Inicio Cualquier parte
En: Náhuatl Grafía normalizada Traducción
Resultados

ilhuitl 

Paleografía: ylhuitl
Grafía normalizada: ilhuitl
Tipo: r.n.
Traducción uno: ylhuitl. Caso nolhuiuh. fiesta o dia (f)
Traducción dos: ylhuitl. caso nolhuiuh. fiesta o dia (f)
Diccionario: Sahagún Escolios
Contexto:YLHUITL. CASO NOLHUIUH. FIESTA O DIA (F)

{Cecempoaltica ÿneçauililoya (a) yquac ynilhuichiuililoya (b). Auh yniquac yâanica valquiça (c) valmomana (d) valpetzini (e) y yeiquac ylhuih (f) ¿? tlenamacacoya (g) tlatotoniloya (h) neçouaya (i). Nappâ muchiua (j) cemilhuitl yovatzinco (k) tlaqualizpan (l) nepâtla tonatiuh (m) yoâ iquac iyeonmopiloua (n) yyeômotzcaloa (o) yoâ iquac ynôcalaqui (p) ynonaqui (q).} = Por honrra del sol ayunaban de veinte ê veinte dias quatro dias. Y cada dia (cuando salia el sol) celebrauâ su fieste a la salida del sol ê assomando le incensauâ con vnas cucharas de barro con brasas y se ensâgetauâ los rostros con la sâgre q sacauâ de las orejas offrecidendo sela. Esta hazian quatro vezes en el dia de su fiesta, a la mañana (a ora de tercia), al medio dia, ahora de visperas y quando se ponia.

a: Primitivo. ninoçava. Pt. oninoçauh. ayunar
b: Prim. nilhuichiua. Pt. onilhuichiuh. hazer fiesta
c: niquiça. pt. oniquiz. salir
d: ninomana. pt. oninomâ. Salir cosa llana como parece el sol que sale
e: nipetzini. pt. onipetzin. asomar se qualquiera cosa
f: ylhuitl. Caso nolhuiuh. fiesta o dia
g: pri. nitlenamaca. pt. onitlenamacac. ofrecer el cienso en las brasas
h: pri. nitlatotonia. pt. onitlatotoni. lo mismo y calentar algo
i: Pri. niniço. pt. oniniçoc. ensangretarse el rostro cô la sangre de los orejas
j: p. nitlachiua. pt. onitlachiuh. hazer algo
k: de mañana
l: hora de comer
m: medio dia
n: p. Monnopiloa pt. omônomilo. tonatiuh. pasar de m[edio] dia el sol
o: ninotzcaloa. pt. omotzcalo ÿ tonatiuh. lo mismo
p: nicalaqui. pti. onicalac ÿtonatiuh. ponerse el sol
q: nonaqui. pt. ononac ÿtonatiuh. lo mismo

(Borrador)

Fuente: 1565 Sahagún Escolio
Notas: yl--


Entradas


ilhuitl - En: 1547 Olmos_G    ilhuitl - En: 1565 Sahagún Escolio    ilhuitl - En: 1571 Molina 1    ilhuitl - En: 1571 Molina 2    ilhuitl - En: 1580 CF Index    ilhuitl - En: 1580 CF Index    ilhuitl - En: 1580 CF Index    ilhuitl - En: 1580 CF Index    ilhuitl - En: 1580 CF Index    ilhuitl - En: 1611 Arenas    ilhuitl - En: 1645 Carochi    ilhuitl - En: 1692 Guerra    ilhuitl - En: 1765 Cortés y Zedeño    ilhuitl - En: 1765 Cortés y Zedeño    ilhuitl - En: 1780 Clavijero    ilhuitl - En: 17?? Bnf_362    ilhuitl - En: 1984 Tzinacapan    ilhuitl - En: 2004 Wimmer    

Descomposición


ilhui-tl

Palabras


ilhui    ilhui tlapohual amoxtli    ilhuia    ilhuia +    ilhuia, noconno    ilhuica    ilhuica +    ilhuica apan mochihua zonectic    ilhuica atentli    ilhuica atl    ilhuica tlamatilizmatini    ilhuicaamaitl    ilhuicaapan    ilhuicaatenco    ilhuicaatentli    ilhuicaatl    ilhuicaaxalli    ilhuicaaxalpan    ilhuicaaxaltitlan    ilhuicac    


aaccayotl    ac mach tlacatl    acacalotl    acacapacquilitl    acacatl    acachachacatl    acachatl    acachiquihuitl    acacocoyotl    acacoyotl    acacuahuitl    acacueyatl    acacuiyatl    acahuatototl    acaiyetl    acalcuachpancuahuitl    acalcuachpanitl    acalcuauhyollotl    acalmaitl    acalpatiotl    


ilhuica atl    ilhuicaamaitl    ilhuicaatl    ilhuicacatl    ilhuicacayotl    ilhuicaccayotl    ilhuicacihuatl    ilhuicactonameyotl    ilhuicateoatl    ilhuicateotl    ilhuicatl    ilhuimaxtlatl    ilhuitl cahuitl    

Paleografía


Ilhuit - En: 1765 Cortés y Zedeño    Ilhuit - En: 1765 Cortés y Zedeño    ilhuitl; nolhuiuh - En: 1547 Olmos_G    ilhujtl - En: 1580 CF Index    ilhvitl - En: 1580 CF Index    iluit - En: 1984 Tzinacapan    jlhuitl - En: 1580 CF Index    jlhujtl - En: 1580 CF Index    ylhuitl - En: 1571 Molina 1    ylhuitl - En: 1565 Sahagún Escolio    Ylhuitl - En: 1692 Guerra    ylhuitl - En: 17?? Bnf_362    

Traducciones


Feria, o fiesta - En: 1765 Cortés y Zedeño    Dia de fiesta - En: 1765 Cortés y Zedeño    II-42(2) 47 57 91 96 108 159, VII-17, IX-7(3) 91 - En: 1580 CF Index    día / fiesta / día de fiesta / huëi ~, fiesta principal - En: 1645 Carochi    Día, fiesta - En: 1780 Clavijero    fiesta de guardar, o qualquier dia dela semana. - En: 1571 Molina 2    Jour, fête, en particulier fête religieuse. - En: 2004 Wimmer    día - En: 1611 Arenas    dia o fiesta - En: 1547 Olmos_G    I-75, II-46 61 66 70 76 78(2) 84(2) 90 93 96(2) 103 107 108 111(4) 118(3) 126 127(2) 130 131(2) 132 134(2) 138 141(4) 143 151 152 154 155(3) 159 162 172 177(2) 178(2) 180 181 191 193 201 207(2) 214, III-12(2), IV-87, VIII-56, IX-7 24, XII-51 80(2) 81 - En: 1580 CF Index    VI-209 - En: 1580 CF Index    Fiesta - En: 1984 Tzinacapan    IX-7 - En: 1580 CF Index    I-26, II-47 117 131 133 150 151 166 167 193 - En: 1580 CF Index    dia defiesta. - En: 1571 Molina 1    ylhuitl. Caso nolhuiuh. fiesta o dia (f) - En: 1565 Sahagún Escolio    La fiesta - En: 1692 Guerra    Dia; Fiesta - En: 17?? Bnf_362    

Textos en Temoa

48r 929

Y xihuallaquicancmxliii tonahuac onoque ye ilhuitl aya tiquixtili ya o anqui tozcacauhtzin San Palacisco ya anqui ye axcan ye itech ahcic ymahuiçon Dios teucyotl oo anqui tlatocayotl ylhuicatl ytec çaquancalco quetzalcalitec conayatlali Ycelteotl y ma yca ya an netlamachtilo y tipipiltzitzinti ya

929. [48r=] Entrad los que estáis junto a nosotros, ya le hacemos su fiestacmxliv es la voz de San Francisco.cmxlv Hoy llegó a él la gloria de Dios. El señorío, el mando en el interior del cielo, en la casa del ave zacuan, en la casa de plumas de quetzal, los puso el Dios único. Que con esto haya alegría, nosotros niñitos. ±


Elementos en Tlachia

MH: ATLIXCO - 387_897v

Elemento: ilhuitl


Sentido: fiesta, día

Valor fonético: ilhui

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/06.01.07

ilhuitl 

Paleografía: ilhuitl
Grafía normalizada: ilhuitl
Tipo: r.n.
Traducción uno: día
Traducción dos: dia
Diccionario: Arenas
Contexto:DIA
cuix neçahualiz[ ]ilhuitl in axcan = [¿]es dia de ayuno[?] (Palabras que comunmente se suelen pronunciar ; en razon de yr a oyr Missa y confessarse: 1, 74)

neçahuiliz ilhuitl = es dia de ayuno (Lo que comunmente se suele preguntar, y dezir en razon de las cosas de devocion: 1, 56)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: Esp: í--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10734

TELLERIANO - 385_07r

Elemento: ilhuitl


Sentido: fiesta, día

Valor fonético: ilhuitl

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/06.01.07

ilhuitl 

Paleografía: ilhuitl
Grafía normalizada: ilhuitl
Tipo: r.n.
Traducción uno: día
Traducción dos: dia
Diccionario: Arenas
Contexto:DIA
cuix neçahualiz[ ]ilhuitl in axcan = [¿]es dia de ayuno[?] (Palabras que comunmente se suelen pronunciar ; en razon de yr a oyr Missa y confessarse: 1, 74)

neçahuiliz ilhuitl = es dia de ayuno (Lo que comunmente se suele preguntar, y dezir en razon de las cosas de devocion: 1, 56)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: Esp: í--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10734

TEPETLAOZTOC - K16_A

Elemento: ilhuitl


Sentido: día

Valor fonético: ?

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/06.01.07

ilhuitl 

Paleografía: ilhuitl
Grafía normalizada: ilhuitl
Tipo: r.n.
Traducción uno: día
Traducción dos: dia
Diccionario: Arenas
Contexto:DIA
cuix neçahualiz[ ]ilhuitl in axcan = [¿]es dia de ayuno[?] (Palabras que comunmente se suelen pronunciar ; en razon de yr a oyr Missa y confessarse: 1, 74)

neçahuiliz ilhuitl = es dia de ayuno (Lo que comunmente se suele preguntar, y dezir en razon de las cosas de devocion: 1, 56)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: Esp: í--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10734