Buscar:  
Diccionarios:
Alarcón
Arenas
Bnf_361
Bnf_362
Bnf_362bis
Carochi
CF_INDEX
Clavijero
Cortés y Zedeño
Docs_México
Durán
Guerra
Mecayapan
Molina_1
Molina_2
Olmos_G
Olmos_V
Paredes
Rincón
Sahagún Escolio
Tezozomoc
Tzinacapan
Wimmer
Palabra: Palabra exacta  Inicio Cualquier parte
En: Náhuatl Grafía normalizada Traducción
Resultados

huitzilopochco 

Paleografía: HUITZILIPOCHCO
Grafía normalizada: huitzilopochco
Traducción uno: *T
Traducción dos: *t
Diccionario: Tezozomoc
Contexto:HUITZILIPOCHCO
Y fue en tanta manera la manera de la secura hasta los rríos caudales se secaron y las fuentes manantiales, que todos los árboles, plantas, magués, tunales se secaron de rraíz, y esto causó que de ocho partes de mexicanos se fueron y disminuyeron a estrañas partes y lugares, y no solamente los mexicanos sino los pueblos uezinos y comarcanos, Azcapuçalco, Tacuba, Cuyuacan, Culhuacan, Huitzilipochco, Mexicatzingo, Yztapalapan, Chalco, Tetzcoco, acolhuaques, de todo género de yndios se dismmuyeron, que xamás boluieron a su natural, se quedaron por allá con esta hambre y pestilençia, mortandad (f:050r.)

HUITZILOPOCHCO
Y con esto se mandó aperçibir las gente de un pueblo, su capitán y señor, gentes Aculhuacan, tezcucanos, chalcas, suchimilcas, chinanpanecas, Culhuacan, Cuitlabac, Mizquic, Yztapalapan, Mexicançingo, Huitzilopochco, Cuyuacan, Tacuba, Azcapuçalco, Guatitlan para luego otro día al aluorada, cada un pueblo su gente y diferençiados unos de otros, "y los mexicanos seremos los primeros y por la delantera y por su orden cada capitán y su gente (f:062v.)

Y las gentes por las plaças, açoteas, que paresçían moxcas sobre la miel y llegauan las gentes, mirando a los que abían de sacrificar, desde Huitzilopochco hasta el çerro que agora de Nra Señora de Guadalupe y desde la Güerta del Marqués del Balleü hasta la çiudad, se abrían juntado de gentes más de seis u ocho millones, por ser cosa que jamás se bido ni se berá y de tanta crueldad (f:094r.)

Bueltos los mensajeros a Ahuitzotl y a Çihuacoatl, esplicadas las enbaxadas lleuaron del aperçibimiento y presteza, llegaron los demás prençipales fueron con estas baxadas de Culhuacan, Cuitlahuac, Mizquic, Chalco y los chicnauhtecas, Yztapalapam, Mexicaçingo, Huitzilopochco, Cuernabaca, Guaxtepec, Yauhtepec y Acapichtlan y los de los pueblos abaxo llaman Coayxtlahuacan y todos los otros hasta Tulançingo, Meztitlan y los de las sierras de Toluca, Malinalco y montes de Xiquipilco (f:098r.)

Y asimismo fueron a ello mensajeros a todos los pueblos de Cuyuacan, Suchimilco, Mizquic, Cuitlahuac, Culhuacan y Nachteuctli, son los de Yztapalapan, Mexicaçingo, Huitzilopochco, Chalco, Tlalhuic, de los de Tierra Calliente, que es todo el Marquesado, y fuera del Matlatzinco y los montes, Tenançingo, Malinalco, Ocuillan, Xilotepec, Chiapa, Xocotitlan, Maçahuacan Xiquipilco, Cuahuacan, en efeto, hasta los pueblos de Tulançingo y Otomíes y Meztitlam fueron de todo abisados con la breuedad, y sobra de matalotaxe, por ser largo el camino (f:105v.)

E luego bió a todos los pueblos çercanos de Azcapuçalco, Tacuba, Cuyuacan, Huitzilopochco, Mexicaçingo, Ytztapalapan, Culhuacan, Mizquic, Cuitlahuac, Chalco, Suchimilco, Tezcuco, Aculhuacan hiziesen braua pesquisa quién abía quemado el tablado de toçicuahuitl (f:144v.)


Fuente: 1598 Tezozomoc
Notas: cax --


Entradas


huitzilopochco - En: 1579 Durán    huitzilopochco - En: 1580 CF Index    huitzilopochco - En: 1598 Tezozomoc    huitzilopochco - En: 2004 Wimmer    

Descomposición


huitzil-opoch-co

Palabras


huitzilam    huitzilapan    huitzilatenco    huitzilatl    huitzilaztatl    huitzilhuatzin    huitzili    huitzilihuitl    huitzilihuitzin    huitzilihuiutl    huitzilihuiyotl    huitzilin    huitzilincuatec    huitzilla    huitzillan    huitzillatl    huitzilobuch    huitzilobuchca    huitzilobuchco    huitzilobuchtli    


acaacalco    acachinanco    acahualco    acahualtzinco    acalco    acaloco    acalotenco    acapantzinco    acapolco    acatzinco    acayahualco    acico    acitihuetzico    aco    acococo    acocolco    acolco    acuacualachco    acueco    acuenco    


huitzilatenco    huitzilobuchco    

Paleografía


HUITZILIPOCHCO - En: 1598 Tezozomoc    ujtzilupuchco - En: 1580 CF Index    

Traducciones


*T - En: 1598 Tezozomoc    toponyme. - En: 2004 Wimmer    "En casa de Huitzilopochtli" - En: 1579 Durán    VIII-2 - En: 1580 CF Index    

Textos en Temoa

0 15

¾015 inilhuitl temotzin =20 niman ic centlatocatlalli in Quinatzin contzinti in tlatocayotl Tepotzontlan. Auh yu Quinatzin mopilhuati in quinchiuh ipilhuan. Inic 1 ichpoch Tzicuiltzin. Inic 2 Quauhquece. Inic 3 Nanahuatzin quimicti in Quinatzin ipan yaquitlaxin. Inic 4 Petlauhtocatzin. Inic 5 Acatentehuatzin. Inic 6 Aztahuitzin {Aztatzitzin}. Inic 7 Totecyatetzin Tocuiltzin. Inic 8 Cihuapipiltin miequintin in omoteneuh ichpoch Tzicuiltzin itelpoch Don Francisco Carlos Xoconochtzin. Auh niman in yehuatl Aztatzontzin Ixquatzalloc quixquetz in tlatohuani Tenochtitlan initoca Moteuczomatzin yehuatl quinahuati quitlalli inic ipan altepetl Quauhtitlan tlatohuani yez auh oc huel ixpan inomatca quinemilli in itatzin initoca Quinatzin. Auh iniquac inin Quauhtitlan pipiltinenca achicatzin tlilpotencatzin ypiltzin in ayactlacatzin auh quauh tlatolloya in Quauhtitlan ø iquac quin yachohuaya in altepetl in tlacatecatl tehuitzin tepetlapan chane, iquac chicuexihuitl in quauhtlatolo inic on motlalico Aztatzontzin. Auh in ye tlatocati Aztatzontzin in Quauhtitlan niman mopilhuati quinchiuh ipilhuan quin tlacatilli. Iniceque cehuacatzin Tizoctzin Quauhyacac tlacochcalcatl y ichpoch ininantzin. Inic 2 catlacatzin Tlaquixtilli ininan catca. Inic 3 Pablo Tlillatl inahual quichihuili tequixquinahuac chane ihuexiuh Alonso Cimatzin. Inic 4 Techan onoc D{n} Luis de la Vega ihueltiuh quichihuilli in ya 5 zan no ye quichihuili in Don Luis ihueltiuh itoca Tzipalle. Inic 6 Doña Maria Huitzilopochco cihuapilli quichihuilli itoca Don Pedro Macuilxochitzin. Inic 7 itech tlacat Mozeltzin Moteuczomatzin i ichpoch cihuapilli in quichiuh Ayactlacatzin. Inic 8 no itech tlacat in Moteuczomatzin y ichpoch itoca Don Juan Xaltemotzin. Inic 9 no itechtlacat in Moteuczomatzin i ichpoch itoca Don Diego Quinatzin. Inic 10 cihuatl itoca Tiacapantzin totocalco ichan ininantzin tlacotzintli, auh inin ¾015 cihuapilli tehuanya ø inic quimitlanque iniconichpochhuan tlatoanime in quimitlan Marques iniquac yancuican acico Tenochtitlan. Auh inin cihuapilli yuh mitoa ca ompa nemi in Cuetlaxcoac, auh omopilhuati. Inic 11 quichihuilica Tollantzinco ichan motenehua momoztitlan Cihuapilli. Inic 12 y 13 quinchihuilli motenehua Apazco conetl omentin cihua in quinchiuh. Inic 14 quichihuilli Azcapotzalco cihuapilli zan no cihuatl. Inic 15 quichihuilli tlacotli tetlan man chane, zan no cihuatl. Inic 16 quichihuilli tlacotli Xocoatolchiuhqui, auh in piltontli Tetzcoco quichahuapollo ininantzin Xaltemoctzin. Auh in oqui mataztatzontzin niman iztacoùùù Iztacalco pialloc in piltontli quipiaya in calpixque. Inic 17 quichihuilli (fol. 16) tlaltecayohuacan ichan. Inic 18 Xonetzin quichihuilli inin Xonetzin Tlaquixtilli catca achiuhqui. =21 Auh in yehuatl Quinatzin in Tepotzotlan tlatohuani catca in omoteneuh itatzin Aztatzontzin ca quin yehuatl contzinti in Tepotzotlan tlatocayotl, ø auh inin Quinatzin quiniquac momiquilli, iniquac on acico Españoles in Castilteca quin yuh ycnauhpohualli momiquilli iniquac Tecuilhuiticaquezque Españoles ompa quizque in Tepotzotlan in Castilteca, iquac nauhpohualtiloc in tlatohuani catca Quinatzin. Auh in oyuh momiquilli Quinatzin in Tepotzotlan tlatohuanicatca initatzin Aztatzontzin, niman in Tepotzotlan on motlatocatlalli in omoteneuh Don Pedro Macuilxochitzin initelpoch Aztatzontzin yehuetlan tlatocatito in Tepotzotlan auh manca itecpancal in Tollantzinco. Auh iniquac omic D{n}ù Pedro Macuilxochitzin itoca Dù Diego Nequametzin. Auh iniquac omic D{n}ù Diego Nequametzin piltzintli, niman on moquichhuati in Doña Maria in Huitzilopochco cihuapilli inimecauh catca Aztatzontzin inihuan Macuilxochitzin con monamicti Don Luis de Manuel Mallomitl


Glifos en Tlachia

Xolotl - X.040

Glifo - X.040.H.10

Lectura: huitzilopochco


Descomposicion: huitzil-opoch-co

Parte no expresada: opochtli,

Cita: huitzilopochco D. 67

https://tlachia.iib.unam.mx/glifo/X.040.H.10

huitzilopochco 

Paleografía: HUITZILOPOCHCO
Grafía normalizada: huitzilopochco
Traducción uno: toponyme.
Traducción dos: toponyme.
Diccionario: Wimmer
Contexto:huitzilopochco:
*£ toponyme.
Fuente: 2004 Wimmer

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/49989

Xolotl - X.040

Elemento: huitzilin


Sentido: colibrí

Valor fonético: huitzil

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/02_01_04

huitzilin 

Paleografía: HUITZILIN
Grafía normalizada: huitzilin
Tipo: r.n.
Traducción uno: Colibri ou oiseau-mouche.
Traducción dos: colibri ou oiseau-mouche.
Diccionario: Wimmer
Contexto:huitzilin, variante de huitzitzilin.
Colibri ou oiseau-mouche.
Angl., hummingbird.
" iyauhtic huitzilin ", variété de colibri mentionnée en Sah11,24.
* vocatif: " huitzilé! " SIS 1950,393.
Note: R.Joe Campbell and Frances Kattunen transcrivent huîtzilin.
Fuente: 2004 Wimmer

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/49984

Xolotl - X.040

Elemento: comitl


Sentido: olla

Valor fonético: co

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/05_03_01

comitl 

Paleografía: comitl
Grafía normalizada: comitl
Tipo: r.n.
Traducción uno: olla
Traducción dos: olla
Diccionario: Arenas
Contexto:OLLA
xitlapachò in comitl = cubrid la olla (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 87)

xictlali ce comitl tlayecchihchihualli = una olla bien guisada (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 87)

xicquetza comitl = poned la olla (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 87)

Fuente: 1611 Arenas

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10466

Xolotl - X.050

Glifo - X.050.H.35

Lectura: huitzilopochco


Descomposicion: huitzil-opoch-co

Contacto: pied

Parte no expresada: opochtli,

https://tlachia.iib.unam.mx/glifo/X.050.H.35

huitzilopochco 

Paleografía: HUITZILOPOCHCO
Grafía normalizada: huitzilopochco
Traducción uno: toponyme.
Traducción dos: toponyme.
Diccionario: Wimmer
Contexto:huitzilopochco:
*£ toponyme.
Fuente: 2004 Wimmer

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/49989

Xolotl - X.050

Elemento: huitzilin


Sentido: colibrí

Valor fonético: huitzil

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/02_01_04

huitzilin 

Paleografía: HUITZILIN
Grafía normalizada: huitzilin
Tipo: r.n.
Traducción uno: Colibri ou oiseau-mouche.
Traducción dos: colibri ou oiseau-mouche.
Diccionario: Wimmer
Contexto:huitzilin, variante de huitzitzilin.
Colibri ou oiseau-mouche.
Angl., hummingbird.
" iyauhtic huitzilin ", variété de colibri mentionnée en Sah11,24.
* vocatif: " huitzilé! " SIS 1950,393.
Note: R.Joe Campbell and Frances Kattunen transcrivent huîtzilin.
Fuente: 2004 Wimmer

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/49984

Xolotl - X.050

Elemento: comitl


Sentido: olla

Valor fonético: co

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/05_03_01

comitl 

Paleografía: comitl
Grafía normalizada: comitl
Tipo: r.n.
Traducción uno: olla
Traducción dos: olla
Diccionario: Arenas
Contexto:OLLA
xitlapachò in comitl = cubrid la olla (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 87)

xictlali ce comitl tlayecchihchihualli = una olla bien guisada (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 87)

xicquetza comitl = poned la olla (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 87)

Fuente: 1611 Arenas

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10466

Xolotl - X.060

Glifo - X.060.H.26

Lectura: huitzilopochco


Descomposicion: huitzil-opoch-co

Contacto: siège

Parte no expresada: opochtli,

Cita: huitzilopochco X.

Cita: huizilopoxco R. I,324

Cita: huitzilopochco D. 85

https://tlachia.iib.unam.mx/glifo/X.060.H.26

huitzilopochco 

Paleografía: HUITZILOPOCHCO
Grafía normalizada: huitzilopochco
Traducción uno: toponyme.
Traducción dos: toponyme.
Diccionario: Wimmer
Contexto:huitzilopochco:
*£ toponyme.
Fuente: 2004 Wimmer

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/49989

Xolotl - X.060

Elemento: huitzilin


Sentido: colibrí

Valor fonético: huitzil

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/02_01_04

huitzilin 

Paleografía: HUITZILIN
Grafía normalizada: huitzilin
Tipo: r.n.
Traducción uno: Colibri ou oiseau-mouche.
Traducción dos: colibri ou oiseau-mouche.
Diccionario: Wimmer
Contexto:huitzilin, variante de huitzitzilin.
Colibri ou oiseau-mouche.
Angl., hummingbird.
" iyauhtic huitzilin ", variété de colibri mentionnée en Sah11,24.
* vocatif: " huitzilé! " SIS 1950,393.
Note: R.Joe Campbell and Frances Kattunen transcrivent huîtzilin.
Fuente: 2004 Wimmer

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/49984

Xolotl - X.060

Elemento: comitl


Sentido: olla

Valor fonético: co

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/05_03_01

comitl 

Paleografía: comitl
Grafía normalizada: comitl
Tipo: r.n.
Traducción uno: olla
Traducción dos: olla
Diccionario: Arenas
Contexto:OLLA
xitlapachò in comitl = cubrid la olla (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 87)

xictlali ce comitl tlayecchihchihualli = una olla bien guisada (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 87)

xicquetza comitl = poned la olla (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 87)

Fuente: 1611 Arenas

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10466

Xolotl - X.070

Glifo - X.070.H.33

Lectura: huitzilopochco


Descomposicion: huitzil-opoch-co

Contacto: siège

Parte no expresada: opochtli,

Cita: huitzilopuxco R. I,329

https://tlachia.iib.unam.mx/glifo/X.070.H.33

huitzilopochco 

Paleografía: HUITZILOPOCHCO
Grafía normalizada: huitzilopochco
Traducción uno: toponyme.
Traducción dos: toponyme.
Diccionario: Wimmer
Contexto:huitzilopochco:
*£ toponyme.
Fuente: 2004 Wimmer

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/49989

Xolotl - X.070

Elemento: huitzilin


Sentido: colibrí

Valor fonético: huitzil

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/02_01_04

huitzilin 

Paleografía: HUITZILIN
Grafía normalizada: huitzilin
Tipo: r.n.
Traducción uno: Colibri ou oiseau-mouche.
Traducción dos: colibri ou oiseau-mouche.
Diccionario: Wimmer
Contexto:huitzilin, variante de huitzitzilin.
Colibri ou oiseau-mouche.
Angl., hummingbird.
" iyauhtic huitzilin ", variété de colibri mentionnée en Sah11,24.
* vocatif: " huitzilé! " SIS 1950,393.
Note: R.Joe Campbell and Frances Kattunen transcrivent huîtzilin.
Fuente: 2004 Wimmer

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/49984

Xolotl - X.070

Elemento: comitl


Sentido: olla

Valor fonético: co

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/05_03_01

comitl 

Paleografía: comitl
Grafía normalizada: comitl
Tipo: r.n.
Traducción uno: olla
Traducción dos: olla
Diccionario: Arenas
Contexto:OLLA
xitlapachò in comitl = cubrid la olla (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 87)

xictlali ce comitl tlayecchihchihualli = una olla bien guisada (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 87)

xicquetza comitl = poned la olla (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 87)

Fuente: 1611 Arenas

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10466

Tlachia [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [ref del 04-05-2024]. Disponible en la Web https://tlachia.iib.unam.mx/datos-glifos/huitzilopochco