Buscar:  
Diccionarios:
Alarcón
Arenas
Bnf_361
Bnf_362
Bnf_362bis
Carochi
CF_INDEX
Clavijero
Cortés y Zedeño
Docs_México
Durán
Guerra
Mecayapan
Molina_1
Molina_2
Olmos_G
Olmos_V
Paredes
Rincón
Sahagún Escolio
Tezozomoc
Tzinacapan
Wimmer
Palabra: Palabra exacta  Inicio Cualquier parte
En: Náhuatl Grafía normalizada Traducción
Resultados

tlecuahuitl 

Paleografía: tlequavitl
Grafía normalizada: tlecuahuitl
Tipo: r.n.
Traducción uno: instrumento de palo para sacar fuego, ca. notlequauh. (14)
Traducción dos: instrumento de palo para sacar fuego, ca. notlequauh. (14)
Diccionario: Sahagún Escolios
Contexto:INSTRUMENTO DE PALO PARA SACAR FUEGO, CA. NOTLEQUAUH. (14)

Mamalhuaztli (1).
Yn iquac valneci, valmotema tlenamacoya. tlatotoniloya. yc mitoaya, ovalhuetz in yoaltecutli (2), in yacauiztli: quen vetziz in youalli quen tlathuiz. Auh yn hin tlenamacoya expa ÿn muchiuaya, yqüac yn tlapoyava (3), tlaquauhtlapoyaua (4), yoan netetequizpän (5), tlatlapitzalizpan (6), yquac hin neçoaya (7) neuitzmanaloya (8): yc expa tlenamacoya, yquac yn tlavizcalleua (9), tlauizcalli (10) moqüetza, yn tlatlalchipaua (11), yn ye tlathuinavac (12). Auh ynic mitoa mamalhuaztli, ytech moneneuilia (13) yn tlequavitl (14): yehica yn iquac tlequauhtlaxo (15), ca momamali (16) yn tlequavitl, ynic (17) vetzi (18), ÿnyc xotla (19), ynic mopitza (20) tletl. No yoan ynic nematlatiloya (21), ynic momatlatiaya toquichti, yehoatl quimacacia (22), mimacacia (23), ymacaxoya, mitoaya quilmach yn aq'n amo (24) nematlatile, ymac tlequauhtlaxoz ÿn mictlan (25) yn iquac omic. Yehica yn toquichti muchi tlacatl momatlatiaya, nenecoc (26) ynmac (27) quiuiuipanaya (28), quitetecpanaya yn innematlatil (29): yc quitlayehecalhuiaya (30) yn mamalhuaztli, ÿn iuh vipäntoc (31), tecpantoc, no yuh q'uiuipanaya, quitetecpanaya yn ïnmac ynnematlatil.
= Capitulo tercero
De las estrellas llamadas Mastelejos
Hazia esta gente particular reverencia y particulares sacrificios a los Mastelejos del cielo que andan cerca de las Cabrillas, que es en el signo del Toro. Hacian estos sacrificios y cerimonias cuando nuevamente parecian por el oriente, despues de la fiesta del sol. Despues de haver ofrecidole encienso, dezian: "Ya ha salido Yoaltecutli y Yacauiztli. ¿Que acontecera esta noche? o ¿Que fin havra la noche, prospero o adverso?" Tres vezes ofrecian encienso, y deve ser porque ellas son tres estrellas: la una vez a prima noche, la otra vez a hora de las tres; la tercera cuando comiença a amanecer.
Llaman a estas estrellas mamalhoaztli, y por este mismo nombre llaman a los palos con que sacan lumbre, porque les parece que tienen alguna semejança con ellas, y que de alli les vino esta manera de sacar fuego. De aqui tomaron por costumbre de hazer unas quemaduras en la muñeca los varones, a honra de aquellas estrellas; dezian que el que no fuesse señalado de aquellas quemaduras, cuando se muriese, que alla en el infierno havian de sacar el fuego de su muñeca, barrenandola como cuando aca sacan el fuego del palo.

1: Las estrellas que se llaman mastelexos.
2: este es el nombre de aquellas estrellas.
3: p?ma noche. escurecerse la noche. p. otlapoyauac.
4: mucho. o rezio.
5: la hora de echarse a dormir. ca. nonetequizpan
6: la hora de tocar las bozinas. ca. notlapitzalizpâ.
7: la hora de ofrecer sangre de las orejas.
8: la hora de ofrecer puntas de maguey ensangrentadas.
9: asuma el alua. p. otlauizcallleuac.
10: quando el alua esta ya bien demostrado. p. otlauizcalli moquetz.
11: parecerse la tierra con la luz del alua ya muy clara. p. otlatlalchipauac.
12: ante amanecer. o junto al alua.
13: comparse. o semejarse. pre. onitlaneneuili. onitlaneuiuili.
14: instrumêto de palo pa sacar fuego. ca. notlequauh.
15: sacar fuego cô aquel instrum[ento]. p. onitlequauhtlaz.
16: barrenarse. p. oninomamal.
17: con que.
18: salir. p. ouetz.
19: brotar. p. oxotlac.
20: encenderse. p. omopitz.
21: quemar la moneca en vnas ptes. p. oninomatlati.
22: temer a otro. p. oniquimacaz.
23: temerse. p. omimacaz. oymacaxoc.
24: el q? no tiene aquestas quemaduras ê la moneca.
25: infierno.
26: de ambas ptes.
27: mano o moneca. ca. nomac.
28: ordenar en rencle. p. onicviuipan. onictetecpan.
29: quemadura de la moneca. ca. nonematlatil.
30: ymitar. o remedar. o arentar. p. onictlayehecalhui.
31: estar alguna cosa puesta en rencle.

(P_166r-v)

Fuente: 1565 Sahagún Escolio
Notas: v-- aui-- qua--


Entradas


tlecuahuitl - En: 1565 Sahagún Escolio    tlecuahuitl - En: 1571 Molina 1    tlecuahuitl - En: 1571 Molina 1    tlecuahuitl - En: 1571 Molina 1    tlecuahuitl - En: 1571 Molina 2    tlecuahuitl - En: 1580 CF Index    tlecuahuitl - En: 1580 CF Index    tlecuahuitl - En: 1759 Paredes    tlecuahuitl - En: 1780 ? Bnf_361    tlecuahuitl - En: 1780 ? Bnf_361    tlecuahuitl - En: 1780 ? Bnf_361    tlecuahuitl - En: 17?? Bnf_362    tlecuahuitl - En: 2004 Wimmer    

Descomposición


tle-cuahui-tl

Palabras


tle    tle +    tle amaxtoque?    tle ic nen    tle ic nonay    tle inic    tle itoca    tle zan nel    tle zan nen    tleamanalli    tleanquimati +    tleatoyatl    tleaxtica +    tlecahua    tlecahualli    tlecahui    tlecahuia    tlecahuiloya    tlecahuiquiza    tlecahuitiquiza    


aaccayotl    ac mach tlacatl    acacalotl    acacapacquilitl    acacatl    acachachacatl    acachatl    acachiquihuitl    acacocoyotl    acacoyotl    acacuahuitl    acacueyatl    acacuiyatl    acahuatototl    acaiyetl    acalcuachpancuahuitl    acalcuachpanitl    acalcuauhyollotl    acalmaitl    acalpatiotl    


tleatoyatl    tlecallotl    tlecaxitl    tlecoatl    tlecocozpapalotl    tlecomitl    tlecopatl    tlecoticac tlacamecayotl    tlecotl    tlecoyotl    tleco[n]cozpapalotl    tlecuetzalotl    tlecuezallotl    tlecuezalotl    tlehuacoatl    tlehuatl    tlehua[n]cohuatl    tlehuexolotl    tlehuexotl    tlehuitzitl    

Paleografía


tlequahuitl - En: 1759 Paredes    tlequauitl - En: 1580 CF Index    Tlequauitl - En: 1571 Molina 2    Tlequauitl - En: 1780 ? Bnf_361    Tlequauitl - En: 1780 ? Bnf_361    Tlequauitl - En: 1780 ? Bnf_361    tlequauitl - En: 1571 Molina 1    tlequauitl - En: 1571 Molina 1    tlequauitl - En: 1571 Molina 1    tlequavitl - En: 1580 CF Index    tlequavitl - En: 1565 Sahagún Escolio    tliquahuitl - En: 17?? Bnf_362    

Traducciones


Bâton à feu, instrument en bois pour allumer le feu. - En: 2004 Wimmer    tizón - En: 1759 Paredes    VII-11(2) 25(2) 26(2) 27(2) 28 32 - En: 1580 CF Index    artificio de palo para sacar fuego, o tizon. - En: 1571 Molina 2    Artificio para sacar fuego - En: 1780 ? Bnf_361    Tizon - En: 1780 ? Bnf_361    Leño uno solo - En: 1780 ? Bnf_361    leño vno solo. - En: 1571 Molina 1    tizon. - En: 1571 Molina 1    artificio para sacar fuego. - En: 1571 Molina 1    II-190, VII-61(2) - En: 1580 CF Index    instrumento de palo para sacar fuego, ca. notlequauh. (14) - En: 1565 Sahagún Escolio    Tizon - En: 17?? Bnf_362    

Textos en Temoa

0 4

=04 Quimilhui ynazteca xiquin monanacan ynhuey comitl ynitlan cate yehuantin yacachtotequitisque. Auh nimanon Can quincuepiliynintoca ynazteca hoquimilhui ynax can Aocmo amotocan ynamaste can yeammexica honcanquinnacaspotonique ynic concuique ynitoca ynmexica yhuannon can quinmacac ynmil yhuan tlahuitoli yhua chitatli yntleyn nacoyauh huel yc tlamina ynmexican ypanquisaco ynCuextecatl, ynchocati ca yhua yncohuatlynicamac = {Vease a torquemada Cap 16. Libro, 1. tomo 1} ± onCanninpan molpixihuitl yncohuatl ycamac ytech cohuatepetl ycpac ÿnhuetz tlecuahuitl ynipan ynomeAcatl yn xihuitl oncân cenpohualxiuhtique yhuân'chicônxihuitl niman ic hualtlpeuhque [hualpeuhque] {aqui esta sortija ce cumplio el año de xiuhmolpia. que eran 52, años, en Su cuenta} ¾04


Elementos en Tlachia

CUAUHTINCHAN 2 - MC2

Elemento: tlecuahuitl


Sentido: palo para el fuego

Valor fonético: mama

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/05.10.09

tlecuahuitl 

Paleografía: tliquahuitl
Grafía normalizada: tlecuahuitl
Tipo: r.n.
Traducción uno: Tizon
Traducción dos: tizon
Diccionario: Bnf_362
Fuente: 17?? Bnf_362

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/16302

MH: TETZMOLLOCAN - 387_785v

Elemento: tlecuahuitl


Sentido: palo para el fuego

Valor fonético: mamal

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/05.10.09

tlecuahuitl 

Paleografía: tliquahuitl
Grafía normalizada: tlecuahuitl
Tipo: r.n.
Traducción uno: Tizon
Traducción dos: tizon
Diccionario: Bnf_362
Fuente: 17?? Bnf_362

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/16302

MH: TLATENCO - 387_755v

Elemento: tlecuahuitl


Sentido: palo para el fuego

Valor fonético: tle

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/05.10.09

tlecuahuitl 

Paleografía: tliquahuitl
Grafía normalizada: tlecuahuitl
Tipo: r.n.
Traducción uno: Tizon
Traducción dos: tizon
Diccionario: Bnf_362
Fuente: 17?? Bnf_362

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/16302

TELLERIANO - 385_27r

Elemento: tlecuahuitl


Sentido: palo para el fuego

Valor fonético: ?

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/05.10.09

tlecuahuitl 

Paleografía: tliquahuitl
Grafía normalizada: tlecuahuitl
Tipo: r.n.
Traducción uno: Tizon
Traducción dos: tizon
Diccionario: Bnf_362
Fuente: 17?? Bnf_362

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/16302