Buscar:  
Diccionarios:
Alarcón
Arenas
Bnf_361
Bnf_362
Bnf_362bis
Carochi
CF_INDEX
Clavijero
Cortés y Zedeño
Docs_México
Durán
Guerra
Mecayapan
Molina_1
Molina_2
Olmos_G
Olmos_V
Paredes
Rincón
Sahagún Escolio
Tezozomoc
Tzinacapan
Wimmer
Palabra: Palabra exacta  Inicio Cualquier parte
En: Náhuatl Grafía normalizada Traducción
Resultados

ana 

Paleografía: ana, nic
Grafía normalizada: ana
Prefijo: nic
Tipo: v.t.
Traducción uno: tomar algo, pt. onican. (66)
Traducción dos: tomar algo, pt. onican. (66)
Diccionario: Sahagún Escolios
Contexto:TOMAR ALGO, PT. ONICAN. (66)

Capi. qujnto
Tlaloca tecutli (1). Teutl ypan machoya, ytech (2) tlamiloya yn quiauitl (3) yn atl, yuh quitouaya yeh quichiua yn ticqua (4), ÿn tiqui (5), yn qualoni (6), yn iuani (7), yn tonënca (8), yn toyolca (8), yn tocochca, yn toneuhca (8), yn tocemilhuitiaya (8) yn tonacayotl (9), in ye ixquich xopanyotl (10) yn itzmolintoc (11) ÿn celiztoc (12), yn quilitl, ÿn vauhtli (13), yn chian (14), yn ayotetl (15), yn etl (16), ÿn metl (17), yn nopalli (18), yoan yn oc (19) cequi yn amo (20) qualoni, ÿn xochitl (21), ÿn xiuitl (22). Auh (23) yn iqüec ylhuiquixtililoya (24), achtopa navilhuitl moçavaya, motlalocaçauaya yn tlamacazque (25), ÿn moteneua calmecac (26) movapaua (27), mozcaltia (27). Yn iquac oacic navilhuitl, in ye neualco (28), in yeilhuitl muchiua, matlänpapachoaya (29) mopopolactiaya (29) in vey apan (30), amo yviyan, amo motlamachuia (31) ÿn atlan (32) önmotzotzopontitlaça (33), önmotzotzopontimayaui, çän monetechuia (34) vncan çoquitlan (35) quinemitia (36), quipopolactia (37), quiuilana (38), ycpac (39) cantinemi. quititilicça (40). atlan tlatzotzopotztinemi (41). aycoxochtinemi (41). tlamoMolotztinemi (42) ÿnmac mouiuitlatinemi (43) ÿn tlamacazque yn otlatlaco. yn calmecac ytlâ (44) oncholo. Yntlanel (45) çan aca önmotepotlami (46), ytla oconicxixopeuh (47). ocuel (48) yc (49) onacique (50). ye ic ÿnmal (51) ça (52) quipipie, aocmo conixcaua (53) ynic catlampapachozque (54). Auh amo (55) çâ quenin quipoloa (56), vel quicocoltia (57), quellelaxitia (57), çän (58) quën quimattoc, ça mopopoçauhtoc (59), ça yçomocatoc (60), ça micqui (61) yn quiualmayaui (62) atenco: ayac (63) vel ypan (64) tlatoa, vncan (65) quimonana (66) yn intahuän yn ïnnanvan. Auh (67) yn aquin quitlamauhcayttilia (68) yn quitlatënmachilia ypiltzin, ynic amo catlampapachozque conquixtiaya (69), ytlatzin (70) quïnmacaya yn tlamacazque, aço totolin (71), aço tlaqualli (72): yc (73) quicavaya (74). Auh yn iquac hin, ÿn noviyan techachan (75) ÿn cecencalpan (75) etzalqualoya (76), cecënyaca (77) metzalhuiaya (78). yoan etzalmacevaloya (79), cintopiltica (80) mitotia (81), tepan (82) cacalaqui, motlatlaeuia (83), motlatlaytlania (83) yn etzalmaceuhque (84), çän (85) mucheh yn etzalli (86) quïnmaca (87) ÿn xoxocvicol (88), ymeetzalcon (89) yntlan (90) caana. Jn yehoantin hïn moteneua tlaloque yntech tlamiloya ÿn mixtli, yn quiauitl, yn teciuitl, ÿn cepayauitl, yn ayauitl yn tlapetlaniliztli, yn tlatlatziniliztli, yn teuitequiliztli.
= Capitulo quinto
De las nubes
Las nubes y las pluvias atribuianlas estos naturales a un dios que llamavan Tlalocatecutli, el cual tenia muchos otros debaxo de su dominio, a los cuales llamavan tlaloques y tlamacazque. Estos pensavan que criavan todas las cosas necessarias para el cuerpo, como maiz y frixoles, etc., y que ellos embiavan las pluvias para que naciessen todas las cosas que se crian en la tierra. Y cuando hacian fiesta a este dios y a sus subjectos, antes de la fiesta ayunavan cuatro dias aquellos que llaman tlamacazque, los cuales moravan en la casa del templo llamada calmecac. Y acabado el ayuno, si algún defectuoso entre ellos havia, por honra de aquellos dioses le maltratavan en la laguna, arrastrandole y acozeandole por el cieno y por el agua; y si se queria levantar, tornavanle por fuerça a meter debaxo del agua, hasta que casi le ahogavan. A los que en la casa llamada calmecac hazian algún defecto, como es quebrar alguna basija o cosa semejante, los prendian y tenian guardados para castigallos aquel dia. Y algunas vezes los padres del que asi estava preso davan gallinas o mantas o otras cosas a los tlamacazques, porque lo soltassen y no lo ahogasen. A los que maltratavan de esta manera ni sus padres ni sus parientes osavan favorecellos ni hablar por ellos, si antes no los havian librado, estando presos. Y tanto los maltratavan, hasta que los dexavan casi por muertos, arrojados a la orilla del agua; entonces los tomavan sus padres y los llevavan a sus casas.
En esta fiesta de estos dioses todos los maceoales comian maiz cozido, hecho como arroz, y los tlamacazques andavan bailando y cantando por las calles; en una mano traian una caña de maiz verde, y en otra una olla con asa. Por este modo andavan demandando que les diesen maiz cozido, y todos los maceoales les echavan en las ollas que traian de aquel maiz cozido. Estos dioses dezian que hazian las nubes y las lluvias, y el granizo, y la nieve, y los truenos, y los relampagos, y los rayos.

1: El dios de su payso terrenal. el dios de las nubes. o el dios de la lluuias. truenaos nublados.
2: atribuir. pres. tetech nictlamia. p. tetech onictlami.
3: lluuia.
4: comer p. onitlacua.
5: beuer. p. oniquic, onitlai.
6: Cosa comestible.
7 : cosa buena pa beuer.
8 : Cosa para sustentar la vida.
9: mantenimiento o bastimento. ca. notonacayouh.
10: las cosa que se hazen el tp?o de las aguas.
11: estar nacido alguna cosa verde como flor o yerua. o oja de arbol. p. oytzmolintoca. oceliztoca.
12: verdura pa comer. caso. noquil.
13: cenizos. ca. nouauh.
14: vna yerua en que se haze vna semilla como linaça. ca. nochie. nochiâ.
15: calabança. ca. nayoteuh. nayo.
16: frisoles. ca. neuh.
17: magueyes. ca. nomeuh.
18: ojas de tonales. ca. nonopal.
19: otras cosas.
20: no comestible.
21: flores. ca. noxochiuh.
22: yerua. ca. noxiuh.
23: y quando.
24: hazer fiesta. p. onilhuiquixti. hazer fiesta a alguno. p. oniteilhuiquixtili.
25: ministros del templo. rec. tlamacazqui.
26: la casa del templo donde morauan los que seruian al templo.
27: criarse. p. oninovapauh. oninozcalti.
28: en el fin del ayuno.
29: meter debaxo del agua al que quiere salir del agua. p. oniteatlampapacho. onitepopolacti.
30: en la mar. rec. Vey atl.
31: hazer algo con templança o con asosiego. p. onitetlamachui.
32: en el agua.
33: çabulir. o çapuçar en el agua. p. onitetzopontitlaz. onitetzopontimayauh.
34: hazer algo vnos a otros los que son de vn mismo linaje. o de vn mismo vando o de vna misma religion maltratandose o des....dose los vnos a los otros. p. otitotechuique. careçe de singular.
35: en el lodo. recto. çoquitl.
36: traer algo de aca paralla. p. onitenemiti.
37: çabulir algo debaxo del agua. p. onitepolacti.
38: arrastrar persona. pre. oniteuilâ.
39: traer alguno de los cabellos por fuerça. p. teicpac onitean.
40: dar de cozes a alguno. p. onitetitilicçac.
41: andar reboluiendo el agua andando debaxo della. p. onitlatzotzopotzine. onaicoxotztine.
42: hazer heruir el agua cô el mouimiento que haze el que anda debaxo della. p. onitlamamolotztine.
43: escabullirse de las manos de los que le quieren tomar. p. temac oninouiuitlatinê.
44: hazer algun defecto, como quebrar algo. o trastornar algo. p. ytla ononcholo. pro ytla onoconitlaco.
45: avnque algun.
46: tropeçar. pres. ninotepotlamia.
47: dar punta de pie a alguna cosa. pres. nitlacxixopeua.
48: luego.
49: por esta causa.
50: prender. ps. nicaci. p. onicacic.
51: presionero. rec. malli.
52: poner cerco para guardar a algun que no se pueda huyr. pre. onitepipix.
53: tener los ojos puestos en algûa psona para que no se escapulla. p. amo oniq?xcauh.
54: hazer aquel matratami[ent]o en el agua a aquellos que ansi castigauan. p. oniteatlampapacho.
55: demasiadamente.
56: dar tarea de cozes o mesones. p. onitepolo.
57: fatigar o afligir. p. onitecocolti. oniteellelaxiti.
58: estar a punto de muerte. p. ça quê onicmattoca.
59: anelar con gran angustia. p. oninopopoçauhtoca.
60: estar azezando como de muerte. p. oniçomocatoca.
61: el que esta a punto de morir.
62: arrojar algo. p. onicmayauh.
63: ninguno.
64: fauorecer. p. tepan onitlato.
65: de alli.
66: tomar algo. p. onicâ.
67: Y si alguo.
68: temer el mal q? a de venir a otro. p. onitetlamauhcaittili. onitetlatenmachili.
69: sacar o librar. p. onitequixti.
70: alguna cosa.
71: gallina. ca. nototol.
72: comida. ca. notlaqual.
73: por esta causa.
74: dexar. p. oniccauh.
75: en todas las casas.
76: comer mayz cozido
77: cada psona
78:hazer pa si mayz cozido. p. oninetzalhui.
79: baylar demandando el mayz cozido por calles.
80: con cañas de mayz verde. rec. cintopilli. ca. nocîtopil.
81: bailar. p. oninitoti.
82: entrar de casas en casa. p. tepan onicacalac.
83: demâdar limosna. p. oninotlatlaeui. oninotlatlaitlani.
84: los bayladores q? demandâ mayz cozido.
85: todos lo mismo.
86: el mayz cozido como arroz. ca. netzal.
87: dar. p. onictemacac.
88: olla con aso. rec. xocvicolli.
89: olla de mayz cozido. rec. etzalcomitl.
90: lleuar algo colgado de la mano. p. notlan onican.

(P_168v- P_169v)

Fuente: 1565 Sahagún Escolio


Entradas


ana - En: 1547 Olmos_G    ana - En: 1547 Olmos_G    ana - En: 1547 Olmos_G    ana - En: 1547 Olmos_G    ana - En: 1547 Olmos_V ?    ana - En: 1551-95 Docs_México    ana - En: 1551-95 Docs_México    ana - En: 1551-95 Docs_México    ana - En: 1551-95 Docs_México    ana - En: 1551-95 Docs_México    ana - En: 1565 Sahagún Escolio    ana - En: 1565 Sahagún Escolio    ana - En: 1571 Molina 1    ana - En: 1571 Molina 1    ana - En: 1571 Molina 1    ana - En: 1571 Molina 1    ana - En: 1571 Molina 1    ana - En: 1571 Molina 1    ana - En: 1571 Molina 1    ana - En: 1571 Molina 1    ana - En: 1571 Molina 1    ana - En: 1571 Molina 1    ana - En: 1571 Molina 1    ana - En: 1571 Molina 1    ana - En: 1571 Molina 1    ana - En: 1571 Molina 1    ana - En: 1571 Molina 1    ana - En: 1571 Molina 1    ana - En: 1571 Molina 2    ana - En: 1571 Molina 2    ana - En: 1571 Molina 2    ana - En: 1571 Molina 2    ana - En: 1571 Molina 2    ana - En: 1571 Molina 2    ana - En: 1580 CF Index    ana - En: 1595 Rincón    ana - En: 1611 Arenas    ana - En: 1611 Arenas    ana - En: 1611 Arenas    ana - En: 1629 Alarcón    ana - En: 1629 Alarcón    ana - En: 1629 Alarcón    ana - En: 1645 Carochi    ana - En: 1692 Guerra    ana - En: 1759 Paredes    ana - En: 1759 Paredes    ana - En: 1765 Cortés y Zedeño    ana - En: 1765 Cortés y Zedeño    ana - En: 1765 Cortés y Zedeño    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 ? Bnf_361    ana - En: 1780 Clavijero    ana - En: 1780 Clavijero    ana - En: 17?? Bnf_362    ana - En: 17?? Bnf_362    ana - En: 2002 Mecayapan    ana - En: 2004 Wimmer    

Paleografía


Ana, m - En: 1571 Molina 2    ana, mo - En: 1565 Sahagún Escolio    ana, nic - En: 1565 Sahagún Escolio    ana, nic - En: 1759 Paredes    àna, nic - En: 1611 Arenas    ana, nic - En: 1629 Alarcón    Ana, nic - En: 1780 ? Bnf_361    Ana, nic - En: 1780 ? Bnf_361    Ana, nic - En: 1780 ? Bnf_361    ana, nic - En: 1551-95 Docs_México    ana, nic - En: 1611 Arenas    ana, nic juramento - En: 1551-95 Docs_México    ana, nic posesion - En: 1551-95 Docs_México    ana, nic posesio[n] - En: 1551-95 Docs_México    ana, nic posesssion - En: 1551-95 Docs_México    ana, nin - En: 1759 Paredes    Ana, nin - En: 1780 ? Bnf_361    Ana, nin - En: 1780 ? Bnf_361    Ana, nin - En: 1780 ? Bnf_361    Ana, nin - En: 1780 ? Bnf_361    Ana, nin - En: 1780 ? Bnf_361    ANa, nin - En: 1571 Molina 2    Ana, nin - En: 1780 Clavijero    ana, nino - En: 1611 Arenas    ana, nite - En: 1629 Alarcón    Ana, nite - En: 1780 ? Bnf_361    Ana, nite - En: 1780 ? Bnf_361    Ana, nite - En: 1571 Molina 2    Ana, nitla - En: 1780 ? Bnf_361    Ana, nitla - En: 1780 ? Bnf_361    Ana, nitla - En: 1780 ? Bnf_361    Ana, nitla - En: 1780 ? Bnf_361    Ana, nitla - En: 1571 Molina 2    Ana, nitla - En: 1780 Clavijero    Ana, tita - En: 1571 Molina 2    ana. nic - En: 1595 Rincón    anna, nite - En: 1629 Alarcón    Cana - En: 1765 Cortés y Zedeño    Cana - En: 1765 Cortés y Zedeño    Cana - En: 1765 Cortés y Zedeño    Mana - En: 1571 Molina 2    mana - En: 1571 Molina 1    Mana, nic. - En: 1780 ? Bnf_361    Mana. - En: 1780 ? Bnf_361    momana - En: 1571 Molina 1    nanalo vel nano - En: 1547 Olmos_G    nanalo vel nano - En: 1547 Olmos_G    nechmana - En: 17?? Bnf_362    nic, ana - En: 1571 Molina 1    nic, ana - En: 1571 Molina 1    nic, ana - En: 1571 Molina 1    niconana - En: 1692 Guerra    nin, ana - En: 1571 Molina 1    nin, ana - En: 1571 Molina 1    nite, ana - En: 1571 Molina 1    nite, ana - En: 1571 Molina 1    nite, ana - En: 1571 Molina 1    niteana - En: 1547 Olmos_G    niteana - En: 1547 Olmos_V ?    niteana; pret. perfecto onitean - En: 1547 Olmos_G    nitla, ana - En: 1571 Molina 1    nitla, ana - En: 1571 Molina 1    nitla, ana - En: 1571 Molina 1    nitla, ana - En: 1571 Molina 1    nitla, ana - En: 1571 Molina 1    nonteana - En: 1571 Molina 1    Nonteana. - En: 1780 ? Bnf_361    qui-âna - En: 2002 Mecayapan    äna, nic - En: 1645 Carochi    

Traducciones


v.t., / prendre, attraper, saisir, faire prisonnier. / copier, recopier quelque chose. / métaphore de l'adultère. / expression, " îxtlân tlaâna ", il a des rayures au visage. / v.réfl., pousser, se développer. - En: 2004 Wimmer    Prender; Recibir - En: 17?? Bnf_362    II-54, VII-5, XII-96 - En: 1580 CF Index    dar de si el cordel o la soga. preterito: oman. - En: 1571 Molina 2    tomarse, pt. oman (41+) - En: 1565 Sahagún Escolio    tomar algo, pt. onican. (66) - En: 1565 Sahagún Escolio    prender - En: 1759 Paredes    [coger] / venir por algo - En: 1611 Arenas    buscar / coger / hallar y coger / quitar / tener / traer - En: 1629 Alarcón    Recivir por el sentido - En: 1780 ? Bnf_361    Recivir - En: 1780 ? Bnf_361    Alcanzar õ tomar lo que està en alto, asi como plato, ropa, ô cosas manuales - En: 1780 ? Bnf_361    tomar / dar posesión (Inv. de tomar) / ser algo para alguien / traer - En: 1551-95 Docs_México    ir [por algo] / tomar / venir por alguién - En: 1611 Arenas    hacer el juramento / hacer juramento / [dar el juramento] - En: 1551-95 Docs_México    tomar posesión / tomar la posesión - En: 1551-95 Docs_México    tomar posesión - En: 1551-95 Docs_México    tomar posesión - En: 1551-95 Docs_México    fortalecer y crecer - En: 1759 Paredes    Desperezarse - En: 1780 ? Bnf_361    Crecer el hombre - En: 1780 ? Bnf_361    Contenerse, ô abstenerse, yendose ã la mano - En: 1780 ? Bnf_361    Espaciarse por via de recreacion, ô pasatiempo - En: 1780 ? Bnf_361    Abstenerse de algo, õ irse a la mano - En: 1780 ? Bnf_361    crecer enel cuerpo. preterito: oninan. - En: 1571 Molina 2    Crecer - En: 1780 Clavijero    tomar - En: 1611 Arenas    traer a / venir por - En: 1629 Alarcón    Prender - En: 1780 ? Bnf_361    Asir, ô prender â otro [añadido: llebar de diestro à un ciego, adiestrar] - En: 1780 ? Bnf_361    tomar, asir, o prender, o adiestrar ciego. pre: onitean. - En: 1571 Molina 2    Coger algo arrancandolo - En: 1780 ? Bnf_361    Desarrugar lo arrugado - En: 1780 ? Bnf_361    Quitar apartar algo - En: 1780 ? Bnf_361    Arrancar ô sacar lo que està hincado - En: 1780 ? Bnf_361    trauar, o asir algo, o apartar y quitar alguna cosa. preterito: onitlaan. - En: 1571 Molina 2    Coger, tomar - En: 1780 Clavijero    trauarse o asirse vnos a otros delas manos para dançar. prete: otitaanque. - En: 1571 Molina 2    recebir o tomar. - En: 1595 Rincón    venir por alguien - En: 1629 Alarcón    Arrebatar - En: 1765 Cortés y Zedeño    Coger - En: 1765 Cortés y Zedeño    Tomar - En: 1765 Cortés y Zedeño    dar desi el cordel, o lasoga. &c. preterito: oman. - En: 1571 Molina 2    dar de si el cordel. - En: 1571 Molina 1    Poner cosas anchas o llanas. - En: 1780 ? Bnf_361    Dar de si el cordel. - En: 1780 ? Bnf_361    enroscarse la culebra. - En: 1571 Molina 1    soi preso - En: 1547 Olmos_G    soi preso - En: 1547 Olmos_G    Enfadarme con otro - En: 17?? Bnf_362    recebir. - En: 1571 Molina 1    recebir por el sentido. - En: 1571 Molina 1    alcançar o tomar lo que esta en alto, assi como plato, ropa o cosas manuales. - En: 1571 Molina 1    yo coxo o tomo - En: 1692 Guerra    abstenerse de algo, o yrse ala mano. - En: 1571 Molina 1    crecer el hombre. - En: 1571 Molina 1    adiestrar ciego. - En: 1571 Molina 1    asir o prender a otro. - En: 1571 Molina 1    prender. - En: 1571 Molina 1    prender alguno - En: 1547 Olmos_G    prender al que huye - En: 1547 Olmos_V ?    prender a alguno - En: 1547 Olmos_G    quitar, apartar algo. - En: 1571 Molina 1    arrancar o sacar lo que esta hincado. - En: 1571 Molina 1    coger algo arrancandolo. - En: 1571 Molina 1    desarrugar lo arrugado. - En: 1571 Molina 1    trauar. - En: 1571 Molina 1    acompañar a otro desde su casa. - En: 1571 Molina 1    Acompañar â otro desde su casa. - En: 1780 ? Bnf_361    guardar; poner a un lado; ahorrar - En: 2002 Mecayapan    tomar / prender / atraer - En: 1645 Carochi    

Textos en Temoa

39v 750

Yn cacahuaxochipetlatl yyooo noca ana ya anconcauhtehuaque yn teteuctin i cepan amonnemico yn don Pilipe yaho

750. La estera de flores preciosas por mí la habéis dejado, señores.dccl Juntos vinísteis a vivir, don Felipe. ±