tlalia
Paleografía:
tlalia, nic
Grafía normalizada:
tlalia
Prefijo:
nic
Tipo:
v.t.
Traducción uno:
poner / dar (en pago) / dejar / hacer y ordenar / quedar
Traducción dos:
poner / dar (en pago) / dejar / hacer y ordenar / quedar
Diccionario:
Docs_México
Contexto:PONER
§ Yhuan no yehuatl yn audiencia nahuatlato yn itoca Juan Ribellor testigosme omochiuhque ynic otocontlalmacaque yn señora Maria Rodriguez in inamic catca Amador Nangoro yc ticneltilia nican tictlalia totoca yhuan tofirma. [F. 7v.] Thoribio de la Cruz regidor don Antonio de Santa Maria. Pasó ante mi Pedro de Santiago escribano Audiencia. §
Y también el mismo nahuatlato de la audiencia llamado Juan Riberol fue testigo de cómo dimos posesion de la tierra a la señora Maria Rodriquez, esposa del difunto Amador Nangoro. Para certificar aqui ponemos nuestro nombre y nuestra firma Thoribio de la Cruz regidor, don Antonio de Santa María. Pasó ante mí Pedro de Santiago, escribano de audiencia.
(Posesión de tierras dada por el gobernador, alcaldes y regidores a María Rodríguez, viuda de Amador Nangoro. Año 1565, [275])
§ Auh yn axcan nitlanauatia hoc monemiliz in tlatolli yhuan hoc quimocaquitiz in muy magnifico señor governador auh información hoccepa mocaquiz yc nican nictlalia notoca yhuan nofirmas. Axcan martes a XXX de agosto de 1564 años. Don Martin de San Juan alcalde. Pasó ante mí Francisco García escrivano. §
Y ahora ordeno que aún se analizará la demanda y primero lo escuchara el muy magnifico señor gobernador y otra vez se escuchará la información por lo que aqui pongo mi nombre y mi firma ahora martes a 30 de agosto de 1564 años. Don Martin de San Juan alcalde. Pasó ante mí Francisco Garcia, escribano.
(Sentencia dada por el gobernador don Luis de Santa María y posesión otorgada a Ana Xoco de parte de las tierras en litigio.Año 1564, [758])
§ Auh inic onicpolo in tlacpac oncan no ninotlapololti auh nican nictlalia in huel neltiliztli in Maria Xoco yllamatzin in ipillo ytoca catca Anan Tlaco huecapa ypilo auh niman no hualla Miguel Ocelotl oquimonamicti Anan Tlaco auh niman oncan otlacat Maria Anan auh niman no quimonamictico in Pedro Luys chane Quauhchinanco zan ce in iconeuh oquichtli ytoca Estevan omomiquili auh cepa oquimonamictin yn itoca Magdalena auh niman no momiquili in Pedro Luys Quauhchinanco yc nictlalia nofirma Diego Leonardo escribano. §
Y aver testado lo de arriba donde herre y me trascorde pongo aquí la verdad : Maria Xoco vieja, la sobrina llamada Ana Tlaco es sobrina lexana y vino Miguel Ocelotl y casó con Ana Tlaco y ovieron por su hija a Mariana y después casó con Pedro Luis natural de Guauchinango y no fue mas de un hijo llamado Estevan el qual falleció y después casó con Madalena y luego murió el Pedro Luis en Guachinango yc nictlalia no firma [sic pro : por esto pongo mi firma] Diego Leonardo escrivano. Pasó ante mí Diego Leonardo escrivano.
(Información sobre la propiedad de casas de Juana Xoco. Testigos : 8 tlaxilacaleque de Yopico. Año 1578, [302])
§ Auh in tla huallas in Pedro Luys yn Quauhchinanco yn achto quimotlachcuitlaxilli nicmaca azo tepantzintli quitlaliz oncan auh yn inamic Magdalena ca zan tlahueliloc ayc tlema onechtlaocoli ca chane azo quihuicas yehuatl quimati. §
Y si viniere Pedro Luis de Quauhchinango aquello poco donde echo cespedes se lo doy para si quisiere poner alguna pared alli y Madalena su muger es traviesa nunca se conpadeció de mí ella tiene casas ella lo sabe si le llevare.
(Información sobre la propiedad de casas de Juana Xoco. Testigos : 8 tlaxilacaleque de Yopico. Año 1578, [310])
§ Auh yn ipiltzin catca oquichtontli homomiquili auh in Maria Anan niman omomiquilli onicnooquichtic in Pedro Luys auh yn Miguel Hocelotl auh ca za nicel oncan montli atle ymatica oquitlalli in tepantli. §
Y tuvo un hijo varoncillo ya difunto y la dicha Mariana falleció luego y quedó biudo el dicho Pedro Luis y Miguel Ocelotl el solo fue yerno ninguna cosa por sus manos puso pared.
(Información sobre la propiedad de casas de Juana Xoco. Testigos : 8 tlaxilacaleque de Yopico. Año 1578, [298])
§ Auh ca occe yn titixnamiqui ytoca Ana Xuarez yxquichin ynic nitlananquilia yn ya ninemi tlaltipac ye umpoal xiuitl oncaxtolli auh ynic nicneltilia notlatol nican nictlalia notoca yoan nofirma. Testigo Francisco Millan por testigo Francisco Millan en testigo Jusep de la Cerda. Ante mi Guillermo Cruzate escribano. §
Y que Ana Xuarez es la con quien trata pleyto y esto dieron por su respuesta [soy de edad de cincuenta y cinco años y para confirmar mi palabra aquí pongo mi nombre y firma] siendo testigos Francisco Millan ( escrivano y firmolo de su nombre) Anton Josephe de la Cerda por testigo Francisco Millan. Ante mí Guillermo Cruzate, escrivano.
(Comunicación a Antonio Joseph y a su esposa Magdalena Inés, de la demanda que le ha puesto María Gerónima, esposa de Juan Escalante. Año 1592, [777])
§ Auh axcan cenca tiquintlachicauillia ypaltzinco in su magestad aocac quitlacoz yhuan amo ac mocuepaz yn iyollo auh in tla aca quitlacoz in tlacamo quineltocaz yni tosentencia ypan mochihuaz in mellauac justicia ypan tictlalia pena X pesos yni contlaxtlauaz ycamara pouiz in su magestad yuan chicomilhuitl ylpitoz in carcel. §
En nombre de su magestad y que ninguna persona vaya ni contradiga esta sentencia que sera castigado conforme a justicia y le pone de pena diez pesos para la camara de su magestad y ocho dias de carcel.
(Sentencia dada por el gobernador don Luis de Santa María y posesión otorgada a Ana Xoco de parte de las tierras en litigio.Año 1564, [768])
§ Auh in caltzintli ca zan toneyxcahuil ynic tomatica oticquetzque ayac oncan tlachallaniz auh in tla huallaz yehuatl yn Pedro Luys chane Quauhhchinanco yn niccaca tlalmantontli achiton ca oquimotlachcuitlaxili azo tepantzin oncan quitlaliz. Auh quenca yn quinocomonamicti Magdalena ca cenca tlahueliloc ayc ma ytla onechtlaocolli atoltzintli yehuatl quimati azo quihuicaz ca chane in cihuatzintli yuh quitotia yn illamatzin. §
Y estas casas las edificamos solos con nuestras manos y aqui nadie las contradiga y si viniere Pedro Luis natural de Guachinango un pedacito de tierra pues que el puso cespedes ponga alguna pared no enbargante que se caso Madalena es muy traviesa y nunca se compadeció de mí de darme un poco de atol y si la quisiere llevar el se lo sabe que la muger tiene casas y esto dixo la vieja.
(Información sobre la propiedad de casas de Juana Xoco. Testigos : 8 tlaxilacaleque de Yopico. Año 1578, [319])
§ Auh noconitua in tlahuallaz auh [F. 10r.] yn yehoatl in Pedro Luys ca nel quimotlachcuitlaxilli yn achinton tlalmatli azo tepantzintli oncan quitlaliz yehuatl quimati auh in quin oconmonamicti Magdalena zan tlahueloc ayc tle ma onechtlaocolli ca chanen in cihuatl azo quihuicaz. §
Y digo que si viniere Pedro Luis cego con cespedes un pedazo de tierra [tlalmantli] quizas pondra alguna pared haga a su voluntad y el se lo sabe y despues que caso con Madalena a sido traviesa y nunca se conpadeció de mí esta muger tiene casas.
(Información sobre la propiedad de casas de Juana Xoco. Testigos : 8 tlaxilacaleque de Yopico. Año 1578, [306])
DAR (EN PAGO)
§ Pedro Tolcuiltecatl chane Tolpetlac ya yepoualxiuitl y nemi juramento quimomaquili yn juez ynic uel tlatolmelauaz quito yn testico ya neli melauac y niquitoua y notlatol yn ipanpa tlali ynic motlatoleuiya yn yeuatl y Pablo Uitznauatl yn itatzin ocatca ca mochipa oquintlatlauhtiyaya yn totauan yn quemaniyan ytilma yn quimacaya yn iquitlayliyaya y totauan mochipa oniquitac yn ita y Uitznauatl ytoca catca Xiuhnel. §
(Testigo) Pedro Tocuiltecatl natural (del barrio) de Tulpetlac de edad de sesenta años del qual fue tomado e recibido juramento por el juez para que diga y declare la berda ; el qual dicho testigo dixo que diría la verdad sobre la diferencia de las tierras (que Bernardino y Pablo Huitznahuatl trayan e lo que deste caso sabe es) quel padre del dicho Pablo Huitznaguatl solía yr al padre deste testigo y a otros a rogarles que le cultibasen y labrasen las tierras y algunas beces les daba mantas en pago de su trabajo y esto les vi hacer al padre del dicho Pablo Huitznahuatl que se llamaba Xiuhnel.
(Información de Pablo Uitznauatl y sus testigos Pedro Tocuiltecatl, Agustín Tecpanecatl, Francisco Zouaylacatz y Pablo García, habitantes de Tolpetlac .[1558], [44])
DEJAR
§ Yzcatqui ye nicpehua[l]tia uel achto yehuatl y naniman ymactzinco nocontlalia yn totecuyo ynic nechmomaquixtiliz ynic nechmopopolhuiliz yn notlatlacol ynic nechmohuiquiliz yn ichantzinco yn ilhuicac yn iquac naniman oquitlalcahui nocacayo. §
Y así lo enpiezo en esta forma lo primero encomiendo mi anima e la dexo en manos de nuestro señor para que me la salve y perdone mis pecados y me lleve a su sancto reino y gloria quando mi anima se aparte del cuerpo.
(Testamento de Juana Francisca, habitante de San Sebastián Tzaqualco. Año 1576, [415])
HACER Y ORDENAR
§ Y tla nechmopolhuiz yacachtopa yehuatl yn anima nicnomaquillia yn totecuyo dios yeica ca yyascatzin ca itlachihualtzin yn tla quihualmanilliz ma quihualmanilli zatepa yehuatl y nonacayo nicmaca yn tlalli ye ica ca tlalli mocuepaz auh yn axca domingo XI del mes de junio de 1595 años yn ye nictlallia y nodesdamiento [sic] §
Y si muriere y pasare de esta presente bida encomiendo mi ánima a dios nuestro señor que la crió (y redimió por su preciosa sangre muerte y pasion) y el cuerpo buelva a la tierra de donde fue formado y sepan que hago y ordeno este dicho mi testamento [F. 20v.] oy domingo honze dias del mes de junio de mill y quinientos y nobenta y cinco años (el qual e deste que se sigue].
(Testamento de Juana Antonia, madre de Pedro Jacobo. Año 1595, [866])
ORDENAR
§ Yn nehuatl Diego Tlacochcalcatl nochan San Sebastian Cotolco yn axca huel noyollocacopa inic ninocencahua in nican tlalticpac nictlalia notestamento in ixpantzinco in totecuyo dios y achtopa in naniman nicnomaquilia yn totecuyo dios ca nel tlamaquixtiltzin ynic quihualmaniliz auh yn nonacayo ca tlalticpac pohuiz. §
Yo Diego Tlacochcalcatl vecino (del barrio) de San Sebastian Cotolco ahora de mi propia voluntad me descargo en este mundo y ordeno este mi testamento ante dios nuestro señor y primeramente mando mi anima a nuestro señor dios que la redimió (por su preciosa sangre) e le suplico aya misericordia de ella y el cuerpo a la tierra de que fue formado.
(Testamento de Diego Tlacochcalcatl, habitante de San Sebastián Cotolco. Año 1566, [445])
QUEDAR
§ Yntlatol conmononochillique conitoque ticcaquiltico yn justicia ipanpa omomiquilli in yehuatl Ysabel Anan. Auh technahuatitia inic ticnamacazque yn ical yn itlal ypan quitlalitia yn itestamento ynic alvaceas techcauhtia yn ipatiuh mochiuaz calli tlalli misa yquipan mitoz ypalehuiloca mochihuaz yn ianiman yhuan cequi yc moztlahuaz yn quitepieliaya tomines. §
Y dijeron al dicho alcalde cómo hacian saber a la justicia como una yndia que se llamaba Ysavel Ana era difunta (y pasada desta presente bida) los quales quedaron por albaceas y testamentarios de la dicha Ysavel Ana y por su testamento les dexa mandado que si desta enfermedad muere se bendan sus casas y tierras y se haga bien por su ánima y se paguen sus deudas.
(Petición que hacen los albaceas de Isabel Ana, difunta, para vender las casas y tierras que dejó, y confirmación del testamento. Año 1587, [547])
Fuente:
1551-95 Docs_México