Buscar:  
Diccionarios:
Alarcón
Arenas
Bnf_361
Bnf_362
Bnf_362bis
Carochi
CF_INDEX
Clavijero
Cortés y Zedeño
Docs_México
Durán
Guerra
Mecayapan
Molina_1
Molina_2
Olmos_G
Olmos_V
Paredes
Rincón
Sahagún Escolio
Tezozomoc
Tzinacapan
Wimmer
Palabra: Palabra exacta  Inicio Cualquier parte
En: Náhuatl Grafía normalizada Traducción
Resultados

chane 

Paleografía: chane
Grafía normalizada: chane
Traducción uno: natural de / vecino de / vecina / vecina de / [natural de] / de (lugar) / del barrio / indio de / que vive / tener casas / tiene casa / tiene casas
Traducción dos: natural de / vecino de / vecina / vecina de / [natural de] / de (lugar) / del barrio / indio de / que vive / tener casas / tiene casa / tiene casas
Diccionario: Docs_México
Contexto:NATURAL DE
§ Pedro Topancouatl chane Moyotlan ya cenpoualxihuitl onmatlactli ypan nahuxiuitl y nemi juramento quimomaquili yn juez quimolhuilli cuis mouayolqui y Martin Olin anozo ytla omiztlaztlaui quito in testico amo nouayolqui amo no ytla onechtlastlaui yuan inic cepan motlatoleuiya azo mococoliniuan azo ytla yca maua quito in testigo ca hamo. §
Testigo. Pedro Topancuatl natural de Moyotlan dixo que hera de hedad de treynta y quatro años fuele recibido juramento por el dicho juez. Fuele preguntado si hera pariente o le abian pagado algo. Dixo que no ni menos le abia pagado ny hera su pariente tanpoco. [Fuele preguntado si los que se demandan son sus enemigos o si tenian alguna querella. El testigo dijo que no].
(Información tomada por el juez de residencia Lucas García a Domingo Tlanauaua, habitante de Tecpantzinco, a Pedro Topancouatl, habitante de Moyotlan, a Alonso Tlapixqui habitante de Tecpantzinco. Año 1557, [13])

§ Alonso Tlapisqui chane Tecpantzinco yepoualxiuitl y nemi juramento quimomaquili yn juez quimolhuilli cuis monouanyolqui yn Martin Olin yuan azo zan homiztlastlaui. §
Testigo. Alonso Tlapixqui natural de Tecpancinco dixo que era de edad de sesenta años fuele recebido juramento por el juez. Fuele preguntado si hera pariente de Martin Olin o le abia pagado alguna cosa o si le abian ynducido dixo el testigo que no ny hera pariente ny menos.
(Información tomada por el juez de residencia Lucas García a Domingo Tlanauaua, habitante de Tecpantzinco, a Pedro Topancouatl, habitante de Moyotlan, a Alonso Tlapixqui habitante de Tecpantzinco. Año 1557, [16])

§ Oncan yxpantzinco hualla moquetzaco ytoca Ana Justina icnociuatl chane yn ipan altepetl Mexico ytlaxlacaltian Sant IpolitoTeocaltitlan ytlatoltica quimononochillico quitoco nicnocaquiltilico in justicia ypanpa centetl nocal tonatiuh yquizayanpa itzticac ythuallo oncan mani yn ipan tlaxilacalli Teocaltitlan yn axcan noyollocacopa nicnonamaquilia ypanpa naxca onechcahuilitia yn nonamic catca ytoca Pedro Xuarez quimacatia yn inantzin catca ytoca Anan Sanchez omomiquilique ymomextin. §
Pareció presente Ana Justina, viuda, natural de esta ciudad de Mexico del barrio [tlaxilacalli] de San Ipolito Teocaltitlan y de la palabra dixo al dicho señor alcalde : yo vengo a ser saver a vuestra merced que yo tengo una casa que está asia lebante con su patio la qual esta en el dicho barrio [tlaxilacalli] de Teocaltitlan y agora de muy propia voluntad la vendo por quanto es mya la qual me la dexo my marido ya difunto se llamava Pedro Xuarez la qual dicha casa se la dexó su madre Ana Sanchez ansí mismo ya difunta.
(Solicitud de licencia y carta de venta otorgadas por Ana Justina a Luis de Zavallos. San Hipólito Teocaltitlan. Año 1593, [1042])

§ Auh Pablo Viznauatl chane Tolpetlac quitoque yn Bernardino yuan in iueltiuh techcuiliya yn totlal yn Pablo Viznauatl yn ya yzquich cauitl mochipa tictopieliya ya cenpoualxiuitl ya oncastoli ypan oxiutl yn ticpiya auh zan tlacouali yeuatl quicouhtiya ce tlacatl noueltiuatzin ytoca catca Magdalena Teyacapan [entre renglones : cequimili quachtli in ipatiuh] yaqui ya matlaxciuitl onaui yn omomiquili. §
E los dichos Bernardino y Juana dixeron quel dicho Pablo, [Uitznauatl] natural (del barrio) de Tulpetlac les toma unas tierras que a treinta y siete años que las tienen e poseen y sienpre las an tenido porque las dichas tierras [tlalcoualli] las compró e mercó una hermana suya (del dicho Bernardino) que se llamaba Madalena Teyacapan por veinte mantas [quachtli] ; abra catorce años que (la dicha Maqdalena Teyacapan) murio.
(Información de Bernardino Cozcaquauh, habitante de Amaxac Santa María Concepción de San Pablo, sobre una tierra que compró Magdalena Teyacapa a Axcotecatl en un quimil de cuachtli y ahora la pretende Pablo Uitznauatl. Año 1558, [25])

§ [Auh ynic nocomati ca tiueuetque ca techixpantito yuan occequinti ueuetque conitquitiya octzintli nima ya quimiluiya ca nican catqui achitzin octzintli onpa ouala yn Tolpetlac onicmocoui tlaltzintli onpa yca moyolotzin melaua yc namechnopieliya ma quemaniya [F. 244v. o 10v.] mocuepti yn iyollo yn onicouili ytoca Acsotecatl onpa chane Tolpetlac. §
Y esto sé porque soy viejo [tiueuetque] y la dicha Madalena parecio entre otros viejos como yo y les en presentó [sic] un poco de bino de la tierra (de lo que abia hecho de los magueis que en la dicha tierra abia) diciendo la dicha Madalena a los dichos viejos probá deste poco de vino que lo traygo de unas tierras [de Tolpetlac] que e conprado y porque tengais dello memoria os lo manifiesto y hago saber porque si por bentura en algun tiempo se arrepintie-[F. 248v ].re el que me las bendió que se llama Acxotecatl natural (del barrio) de Tolpetlac.
(Información de los testigos Miguel Díez, habitante de Tlocalpan, Pedro Cali de Tequixquipan, Martín Tochtli de Amaxac y Domingo Xochitl de Atenantitech. [1558], [29])

§ Agustin Tecpanecatl chane ne Tolpetlac ya yepoualxiuitl y nemi juramento quimomaquili yn juez ynic uel [F.246v. o 12v.] otlatolmelauh qui[to] y testico ya neli melauac y niquitoua amo niztlacati yn yeuatl yn ita catca y Uiznauatl ytoca Xiuhnel y miqui ya cenpoualxiuitl. §
(Testigo) Agustin Tecpanecatl natural (del barrio) del Tolpetlac de edad de sesenta años del qual tomó e recebió juramento el juez para que diga y declare la berdad. El qual dixo quel diria la berdad y [no miento] lo que sabe es quel padre del dicho Pablo que se llamaba Xiuhnel que podra aber veinte años que falleció (le vió este testigo tener y poseer las dichas tierras).
(Información de Pablo Uitznauatl y sus testigos Pedro Tocuiltecatl, Agustín Tecpanecatl, Francisco Zouaylacatz y Pablo García, habitantes de Tolpetlac .[1558], [46])

§ Yxpantzinco huallaque Melchior Dias Martin Sanchez Gaspar de Aquino chaneque Santa Maria Tezcatzonco yn tlatoltica oquinmononochilli conitoque ca in yehuatl omomiquilli Antonio Sanchez technahuatitia ynic ypan titlatozque yn animan inicmisa ypan mitoz yhuan ticnamacazque yn ical yn itlal. §
Delante dellos binieron Melchior Diaz, Martin Sanchez, Gaspar de Aquino naturales de Santa Maria Tezcazonco de palabra hablaron y dixeron como hera muerto Anton Sanchez [tachado : le] nos mando que le ayudasemos a su ánima en decir misas y que vendiesemos sus casas y tierras.
(Venta y posesión de tierra y casa situadas en Tezcatzonco, propiedades del difunto Antonio Sánchez, a Isabel Xilotl y a su hijo Juan López. Año 1576, [695])

§ Francisco Zouaylacatz chane Tolpetlac ya yepoualxiuitl y nemi juramento oquimomaquili yn juez ynic otlatolmelauh quito yn testico ya neli melauac y niquitoua yn iquac ayamo ualauh yn marquez mochipa yeuatl quipiyaya yn Xiuhneltzin ita Uitzanauatl. §
(Testigo) Francisco Zouaylacatz natural (del barrio) de Tulpetlac de edad de sesenta años del qual tomó e recibió juramento el juez para que diga y declare la berdad, el qual dixo que antes quel marquez viniese a esta tierra poseíya (las dichas tierras) [Xiuhnel] el padre del dicho Pablo.
(Información de Pablo Uitznauatl y sus testigos Pedro Tocuiltecatl, Agustín Tecpanecatl, Francisco Zouaylacatz y Pablo García, habitantes de Tolpetlac .[1558], [49])

§ Centetl xochimilcopa ytzticac ynic ontetl tonatiuh ycallaquiyanpa ytzticac tepantzauhtica yniquetetl [F. 9v.] zan no ompa ytztica tonatiuh yquizanyanpa caltepiton ynic nauhtetl xochimilcopan ytzticac calixayo in ipilotzin catca Ana Tlaco niman noconnamicti ytoca Miguel Ocelotl oncan tlacat yn Mariana catca achtopa quimonnamicti in itoca Pedro Luys chane Quauhchinanco. §
La una tiene la puerta hazia el poniente, [la segunda mira al occidente] tapado con adobes y la tercera, ansí mismo tiene su portada hazia donde sale el sol pequeño y el quatro tiene su portada hazia Suchimilco, con otro aposentillo, y tenía una sobrina llamada Ana Tlaco y caso con Miguel Ocelotl y alli nacio Mariana difunta muger primera que fue de Pedro Luis natural de Guachinango.
(Información sobre la propiedad de casas de Juana Xoco. Testigos : 8 tlaxilacaleque de Yopico. Año 1578, [297])

§ [F. 244r.] En la ciudad de México cenpouali once meztli de noviembre 1558 años nezque yn moteyspauiya ypanpa tlali ytoca Bernardino Cozcaquauh yuan yn iueltiuh chaneque Amaxac Sancta Maria Coceptio poui. §
[F. 248r.] En la ciudad de Mexico veinte e un dias del mes de nobiembre 1558 años parecieron presentes [los que se demandan] : Bernardino Cozcacuauh y su hermana (Juana Teicuh) naturales [y pertenecientes] (del barrio) de Amaxac (adbocación de nuestra señora) Santa María de la Concepcion (e se quexaron de Pablo Huiznahuatl sobre unas tierras).
(Información de Bernardino Cozcaquauh, habitante de Amaxac Santa María Concepción de San Pablo, sobre una tierra que compró Magdalena Teyacapa a Axcotecatl en un quimil de cuachtli y ahora la pretende Pablo Uitznauatl. Año 1558, [24])

§ [F. 19r.] Nahui ilhuitl meztli de noviembre de 1557 años. Yehuatl Lucas Garcia juez de residencia yquac quimanili yn informacio yn ytechpa Martin Olin chane Amaxac moteylhui yn itechcopa tlalli niman quimonauatili yn Martin Olin yniquiualhuicaz yn texticos inic melauac quitos yn aquin ytech poui tlalli niman quiualhuica yn testicos yei tlacatl. §
[F. 10r.] a quatro días del mes de nobiembre de mil e quinientos cincuenta y siete años Lucas Garcia juez de residencia tomó la ynformacio[n] en lo que toca a Martin Olin natural de Amaxac [que se demandó ] de ciertas tierras y mando el dicho juez que [Martin Olin] truxese sus testigos para que dixesen la verdad cuyas son las tierras y luego presentó tres [personas por ] testigos.
(Información tomada por el juez de residencia Lucas García a Domingo Tlanauaua, habitante de Tecpantzinco, a Pedro Topancouatl, habitante de Moyotlan, a Alonso Tlapixqui habitante de Tecpantzinco. Año 1557, [8])

§ 9 Yn ipan ciudad Mexico a ucho dias del mes de abril de mil e quinientos noventa y dos años yn nehuatl nitecpoyotl nican ypan tlaxilacalli Xihuitonco onictecaquilti ynic quinamaca ycal yn Mariana chane Sanct Ipolito Teocaltitlan onicteneuh in macuilpohualli pesos ce tlacatl quitema español auh ayac otlananquilli huel nixpan yn nipregonero. §
9 En la ciudad de México a ocho días del mes de abril de mil quinientos y noventa y dos años, yo el dicho pregonero en el varrio [tlaxilacalli] de Xicuitonco di a entender cómo se venden la casa de Mariana natural de San Ypólito Teocaltitlan y dixo cómo davan cient pesos por ella un español y no respondió nadie estando yo alli, el dicho pregonero.
(Licencia y pregones de la venta de tierras y casa de Mariana, viuda. San Hipólito Teocaltitlan. Año 1592, [996])

§ Miguel Diez chane Tlocalpan Sancta Maria Coception ya yepoualxiuitl y nemi juramento oquimomaquili yn juez ynic uel tlatolmelauaz quito yn testico ya neli melauac yniquitoua yn notlatol amo niztlacati yn yeuatl yn ciuatzintli catca ytoca Magdalena Teyacapan onca ualeua yn Tlocalpan za nican monamictica y Tlatilolco. §
(Testigo) Miguel Diez natural (del barrio) de Tlocalpan de Santa Maria la Concepcion de edad de sesenta años del qual el juez tomo e recibio juramento para que diga e declare la berdad ; el qual dicho testigo dixo quel dira la berdad y de lo que en el caso pasa es que la dicha Madalena ya difunta era natural (del dicho barrio) de Tlocalpan y vino aqui al Tatelulco a donde se casó.
(Información de los testigos Miguel Díez, habitante de Tlocalpan, Pedro Cali de Tequixquipan, Martín Tochtli de Amaxac y Domingo Xochitl de Atenantitech. [1558], [28])

§ Domingo Tlanauaua chane Tecpantzinco ya onpoualxihuitl onmatlactli y nemi juramento quimacac yn juez quilhui yn juez cuis mouayolqui yn Martin Olin azo quen ticnotza azo ytla omiztlastlaui yuan yn Luys azo mococolicniuh azo ytla amaua yca quito in testico ca hamo nouayolqui yn Martin Olin amo no tley onechtlastlaui yuan yeuatl yn Luys amo no nococolicniuh. §
Testigo. Domingo Tlanauaua natural de Tecpansingo dixo que hera de edad de cinquenta años fuele recibido juramento por el dicho juez y le fue preguntado si tenía algun parentesco con Martin Olin y si se le abia pagado alguna cosa y el dicho Luis si le tenia odio o mala voluntad. Dixo que no hera su pariente de Martin Olin ni menos le abia pagado cosa alguna, [y el dicho Luis no era su enemigo].
(Información tomada por el juez de residencia Lucas García a Domingo Tlanauaua, habitante de Tecpantzinco, a Pedro Topancouatl, habitante de Moyotlan, a Alonso Tlapixqui habitante de Tecpantzinco. Año 1557, [9])

§ Martin Tochtli chane Sancta Maria Conception ya yepoualxiuitl y nemi juramento quimomaquili y juez ynic ueltlatolmelauaz quito y testico ya neli melauac y niquitoua amo niztlacati ya neli quimocoui yn itoca Magdalenan Teyacapan auh yn quicouh ya cenpoualxiuitl oncastoli ypan oxiuitl yn quicouili ytoca Acsotecatl Naualatl onpa chane y Tolpetlac auh yni quicouh quachtli cenquimili. §
(testigo)Martin Tochtli natural (del barrio) de Santa Maria de la Concepción de edad de sesenta años del qual tomó e recibió juramento el dicho juez para que diga e declare la berdad, el qual dicho testigo dixo que es berdad [y no miento] que las dichas tierras las obo e conpró la dicha Madalena Teyacapan treynta e siete años a, de uno que se llamaba Acxotecatl Nagualatl natural (que fue del barrio) de Tolpetlac y lo que dio por las dichas tierras fueron veinte mantas [quachtli].
(Información de los testigos Miguel Díez, habitante de Tlocalpan, Pedro Cali de Tequixquipan, Martín Tochtli de Amaxac y Domingo Xochitl de Atenantitech. [1558], [34])

§ Pedro Cali chane Maria Magdalena Tequixquipan ya yepouali oncastolxiuitl y nemi juramento quimomaquili yn juez inic uel tlatolmelauaz quito yn testico ya neli melauac y niquitoa amo niztlacati camo yueuetlal yn ciuatzintli catca yn iueltiuh Bernardino ca ytlalcoual in quicouh yaquin oyuh yexiuitl topeualoque. §
(Testigo) Pedro Cali natural (del barrio) de Tequixquipan (ques advocacion de ) María Magdalena, de edad de setenta e cinco años, del qual tomó e recibió juramento el juez para que diga y declare la berdad ; el qual dixo ques berdad [y no miento] que las dichas tierras no fueron del patrimonio [ueuetlalli] de la dicha Madalena hermana del dicho Bernardino, [sino que es tierra comparada [tlalcoualli] las compró apenas hacia tres años que fuimos conquistados].
(Información de los testigos Miguel Díez, habitante de Tlocalpan, Pedro Cali de Tequixquipan, Martín Tochtli de Amaxac y Domingo Xochitl de Atenantitech. [1558], [31])

§ Yn ipan ciudad Mexico a veynte dias del mes de mayo de mil e quinientos noventa y dos años yxpantzinco yehuatzin don Antonio Valeriano juez governador yn nican ypan omoteneuh altepetl Mexico yhuan ynic nohuian ynic tlantica quaxochtli tecuhtlatoloyan moyetzticatca oncan occeppa yxpantzinco necico yn Marianan chane Sanct Ipolito Teocaltitlan. §
En la ciudad de México a veynte días del mes de mayo de mil quinientos y noventa y dos años, ante el señor don Antonio Baleriano juez goverandor [F. 12r.] de la parte de México y su término estando haziendo audiencia pareció otra vez la dicha Mariana natural de San Ipólito Teocaltitlan.
(Licencia y pregones de la venta de tierras y casa de Mariana, viuda. San Hipólito Teocaltitlan. Año 1592, [1021])

§ Pablo Garcia chane Tolpetlac ya onpoualxiuitl y nemi juramento oquimomaquili yn juez inic uel tlatolmelauaz quito yn testico amo oncan oninenca onpa oninenca Chicuihnauhtlan Atenco auh yn oncan oniuala yaquin ya cenpoualxiuitl. §
(testigo) Pablo Garcia natural (del barrio) de Tulpetlac de edad de quarenta años del qual tomó e recibió juramento el juez para que diga y declare la berdad el dixo que diría la berdad y que el no a estado a la contina (en este dicho barrio) sino en (el pueblo) de Chiconautla [Atenco] y que podrá aber veinte años que vino de alla.
(Información de Pablo Uitznauatl y sus testigos Pedro Tocuiltecatl, Agustín Tecpanecatl, Francisco Zouaylacatz y Pablo García, habitantes de Tolpetlac .[1558], [52])

§ [F. 245r. o 11r.] Domingo Sochitl chane Atenantitech Sancta Maria Coception poui ya yepoualxiuitl y nemi juramento oquimomaquili yn juez quito y testico ya sneli melauac y niquitoua amo niztlacati yn tlali yn ipan moteylhuiya ynic uel nocomati ya cenpoualxiuitl on castoli ypan oxiuitl yn quicouh yn tlali yn onpa Tolpetlac yeuatl quicouh ytoca Magdalena Teyacapan. §
(Testigo) Domingo Xuchitl natural [y perteneciente] (del barrio) de Santa María de la Concepción de edad de sesenta años del qual tomó e recibió juramento el juez (para que diga y declare la berdad) el qual dicho testigo dixo quel dice la berdad [y no miento] porque las dichas tierras [por las que se demandan, bien se que hace treinta y cinco años] son compradas [allá en Tolpetlac], y las compró la dicha Madalena [Teyacapan].
(Información de los testigos Miguel Díez, habitante de Tlocalpan, Pedro Cali de Tequixquipan, Martín Tochtli de Amaxac y Domingo Xochitl de Atenantitech. [1558], [37])

§ Pedro Tolcuiltecatl chane Tolpetlac ya yepoualxiuitl y nemi juramento quimomaquili yn juez ynic uel tlatolmelauaz quito yn testico ya neli melauac y niquitoua y notlatol yn ipanpa tlali ynic motlatoleuiya yn yeuatl y Pablo Uitznauatl yn itatzin ocatca ca mochipa oquintlatlauhtiyaya yn totauan yn quemaniyan ytilma yn quimacaya yn iquitlayliyaya y totauan mochipa oniquitac yn ita y Uitznauatl ytoca catca Xiuhnel. §
(Testigo) Pedro Tocuiltecatl natural (del barrio) de Tulpetlac de edad de sesenta años del qual fue tomado e recibido juramento por el juez para que diga y declare la berda ; el qual dicho testigo dixo que diría la verdad sobre la diferencia de las tierras (que Bernardino y Pablo Huitznahuatl trayan e lo que deste caso sabe es) quel padre del dicho Pablo Huitznaguatl solía yr al padre deste testigo y a otros a rogarles que le cultibasen y labrasen las tierras y algunas beces les daba mantas en pago de su trabajo y esto les vi hacer al padre del dicho Pablo Huitznahuatl que se llamaba Xiuhnel.
(Información de Pablo Uitznauatl y sus testigos Pedro Tocuiltecatl, Agustín Tecpanecatl, Francisco Zouaylacatz y Pablo García, habitantes de Tolpetlac .[1558], [44])

§ 30 Yn nican ciudad Mexico a seis dias del mes de mayo de mil e quinientos noventa y dos años axcan yc cenpohualli onmatlactli tonatiuh ynic tzatzihua calli tlalli yn ical Marianan chane Sanct Ipolito Teocaltitlan zan no oncan mani monamaca in tecpoyotl oquiteneuh in chicuhnapohualli onmatlactli pesos quitema in ce tlacatl español ynic quipatiyotia in calli auh yn iquac otzatzihuac yc niman ohualla in Luis Zavallos español oquito nicaxiltia ynic niccohua calli nictema matlacpohualli pesos huel noyolocacopa yn iuh niquitohua yhuan ynic nicaxiltia in matlacpohualli pesos in tomines yuh niquitohua ymixpan testigosme Diego Perez español yhuan tecpoyotl yhuan Luis de la Cruz. §
30 En la ciudad de México a seis días del mes de mayo de mil quinientos y noventa y dos años, oy son treynta días que se pregona y da a entender de la casa y tierra que se bende de Mariana, natural de San Ipólito Teocaltitlan y el dicho pregonero dixo que un español da ciento y noventa pesos por la casa y aviendolo apregonado luego vino el dicho Luis Zavallos español y dixo [F. 11v.] yo cumplo la casa que compro a dusientos pesos porque ansí es mi voluntad, lo qual dixo delante de los testigos : Diego Perez, español y el preognero y Luis de la Cruz. [Margen izquierdo : ajusta su postura a 200 pesos.]
(Licencia y pregones de la venta de tierras y casa de Mariana, viuda. San Hipólito Teocaltitlan. Año 1592, [1017])

§ Ma quimatican yn ixquichtin quittazque ynin amatl yn quenin nehuatl Anan Justina nichane yn ipan altepetl ciudad Mexico notlaxilcaltian Sanct Ipalito Teocaltitlan yca in nohuelitiliz in nociyeliz yhuan notlahuelmachiliz ynic huel nicchihua yn escritura yn ixquich oncan teneuhtica. §
Sepan todos los que leyeren y bieren como yo Ana Justina natural de esta ciudad del barrio [tlaxilacalli] de San Ipólito Teocaltitlan con todo my poder y voluntad y entedimyento hago esta escritura con todo lo que en ella declara. [Margen izquierdo : venta real que hizo Juana Justina yndia a Luis de Zavallos de una casa en 30 pesos.]
(Solicitud de licencia y carta de venta otorgadas por Ana Justina a Luis de Zavallos. San Hipólito Teocaltitlan. Año 1593, [1048])


VECINO DE
§ Yhoan oncan quizas macoz matlactli pesos Garcia de Pasola español yhoan Matheo chane Sant Simon macoz nahui yhoan chiquacen tomin yhoan Pablo Chalco ychan macoz yey pesos yhoan chiquacen tomin. §
Yten se a de dar de lo procedido a Gracian de Balzola español diez pesos y a Mateo vecino de San Simon se an de dar quatro pesos y seys tomines y a Pablo vecino de Chalco se le den tres pesos y seis tomines.
(Testamento de Francisco Hernández Quahuicequi, habitante de San Juan Xihuitonco. Año 1576, [278])

§ [F. 4r.] Yn ipan in ciudad Mexico Sanctiago Tlatilulco yc cempoalilhuitia onnaui yn metztli abril de 1591 años yn iehoatzin don Gaspar de Mendoza governador juez yn icatzinco onecico yn nican cectlapal ycuiliuhtoc carta de venta ynic omacoc yn calli Ana Xuarez chane Santa Ana Uitzillan. §
En la ciudad de Mexico Santiago Tlalilulco veynte e quatro dias de el mes de abril de mill e quinientos y noventa y un años don Gaspar de Mendoza juez governador por el rey nuestro señor en el dicho pueblo de Santiago Tlatilulco parescio ante él [la carta de venta escrita en el otro lado por la que se dio casa a ] Ana Xuarez vezina de Santa Ana Huitzilan.
(Posesión de un terreno y casa que vendieron los albaceas de Angelina de la Cruz a Ana Xuárez. Año 1591, [784])

§ Testigo.- Miguel de San Pedro namique nichane ciudad macoc juramento etc. tlatlaniloc in testigo ylhuiloc quenin uel ticmati ynic moteilhuia Maria Geronima yn inamic Juan Escalante ynic nixnamiqui Antonio Joseph yoan yn inamic Magdalena Ynes Catca ac tlale ac axcaoa catca yn umpa otioallaque. §
Testigo : Miguel de San Pedro [casado] vezino [de la ciudad] (del dicho barrio de Sancta Ana) testigo presentado en esta causa y aviendo jurado segun forma de derecho. [Le preguntaron al testigo que sabes bien de la demanda de Maria Gerónima, esposa de Juan de Escalante contra Antonio Joseph y su esposa Magdalena Ines ¿Quién era poseedor de la tierra ? ¿Quién era dueño antes ?
(Posesión de casas y terrenos dada a María Gerónima y contradicción de Magdalena Inés. Información tomada a cinco testigos. Año 1592, [809])

§ Francisco chane Acatla za ixquich quipia notomines cuatro pesos inin notomines yn ixquich yn tetechca zan moch intech pohuiz yn nopilhuan niquimaxcatitiuh ynin oniquito neltiz yn iquac onimic. §
Francisco vecino de Acatla me debe cuatro pesos mando que se cobren de él y todos estos dichos pesos que he declarado que me deben despues de cobrados mando que se den y repartan a las dichas mis tres hijas que sean para ellas y estos despues de yo muerta.
(Testamento de Juana Mocel. Año 1596, [891])

§ Inin nauhtlamantli niquitohua yn nehuatl ni Juana Mocel ce tlacatl ytoca Francisco chane Amanalco quipia notomines cenpohualli omatlactli pesos auh yn axcan niquitohua castolli pesos yntech pohuiz yn pipiltotonti yn imextin Martina Lopez, Maria Geronima, Clara auh yn oc castolli pesos notech pohuiz yc palehuiloz yn naniman misas ye mitoz yhuan ontetl bayla [sic] nicpie auh ynin cecentetl quicuizque yn nopilhuan yn Martina Lopez yhuan Maria. §
Lo cuarto que mando e digo yo Juana Mocel el que una Francisca vecina de Amanalco me debe treinta pesos de los cuales cobrados mando los quince pesos para las dichas tres muchachas que son Martina Lopez e Maria Geronima y Clara y los otros quince pesos serán para que se diga de misas por mi ánima mismo digo que tengo dos pailas las cuales doy una a Martina Lopez y la otra a Maria.
(Testamento de Juana Mocel. Año 1596, [884])

§ [F. 2v.] Yn ipan ciudad Mexico Santigo Tlatelulco yc cempoalli onchicuey mani metztli de julio de mil quinientos y noventa y dos años otiquintlacaquiltique yn Antonio Joseph yoan ynamic Magdalena Ynes chaneque Santa Ana Huitzilla ypanpa yn itlanoa[a]tiltzin totlatocauh visorrey y nican Nueva España yn tlacpac teneuhtica. §
En la ciudad de Mexico en la parte de Santiago Tlatilulco veynte ocho diaz del mes de julio mil e quinientos y noventa y dos años notifiqué y dí a entender a Anton Josephe y a Madalena Ynes su muger vezinos (del barrio) de Sancta Ana Huitzilan lo proveydo y mandado por el señor virrey desta Nueva España.
(Comunicación a Antonio Joseph y a su esposa Magdalena Inés, de la demanda que le ha puesto María Gerónima, esposa de Juan Escalante. Año 1592, [774])

§ [F. 3r.] Yn ipan in ciudad Mexico Sanctiago Tlatilulco yc caxtoliluitia metztli setiembre de mil e quinientos y setenta y nueve años yn yehoantin Francisco Xuarez yoan Miguel Lazaro chaneque Santa Ana Uitzilan yalbaceashoan quinchiuhtia yn dios oquimouiquili Angelina de la Cruz oquicauaco cempoalli pesos uel tomines ympampa yn inanima yn Angelina de la Cruz yc omito misas cantadas yn iuh oquimoqualitilli yn ica yn itepaleuilitzin yn totlazomauiztatzin Fray Pedro Oroz guardian. §
En la ciudad de Mexico Santiago Tlatilulco quinze dias del mes de setiembre de mill e quinientos y setenta y nueve años Francisco Xuarez y Miguel Lazaro vezino de Sancta Ana Huitzilan albaceas de Angelina de la Cruz truxeron e hizieron oblacion de veynte pesos (de oro comun) en reales (de plata) para hazer bien por el ánima de la dicha Angelina de la Cruz yndia difunta para que se le digan misas cantadas de que fue sabidor el padre frai Pedro Oroz guardian (del monasterio de el dicho pueblo de Santiago Tlatilulco).
(Información sobre el cumplimiento del testamento de Angelina de la Cruz. Año 1579, [778])

§ Yuh quimitalhuique ymixpan testigosme yn ompa chaneque Miguel Jacobo Francisco Ximenez yhuan Dario Carranza español escribano de audiencia Juan de Carranza español yhuan alguacil Phelipe Ximenez Diego Aztaxochitl yhuan huehuetque Cohuatlayauhcan tlaca auh no nixpan nehuatl escribano Miguel Monice yhuan in moteylhuia. Ante mí Miguel Monice escribano. §
Y así lo dijeron en presencia de los testigos : Miguel Jacobo y Francisco Ximenez [tachado : y Diego Carranza español] y de los vecinos del barrio [chaneque] y Diego Carranza español escrivano del audiencia y Juan de Carranza español y el alguacil Felipe Jimenez y Diego Aztaxuchitl y los biejos [ueuetque] de Coatlayauhcan y tanbien pasó ante my Miguel Monice escrivano y tanbien los pleinteantes. Ante my Migue[l] Monice escrivano.
(Demanda contra Miguel de los Ángeles e información presentada por Francisco Martín y Lorenzo Tomás sobre tierras de Tlaliztacapan. Año 1589, [594])

§ Tetigo.- Pedro Daniel ycnooquichtli nichane ciudad macoc juramento etc. tlatlaniloc yn testigo ylhuiloc quenin uel ticmati ynic moteilhuia Maria Geronima yn inamic Juan de Escalante ynic mixnamiqui Antonio Joseph yoan yn inamic Magdalena Ynes ac tlale catca ac axcaoa catca yn umpa otioallaque. §
Testigo : Pedro Daniel (yndio) viudo vezino desta dicha ciudad testigo presentado en esta causa el qual aviendo jurado segun forma de derecho.[Le fue preguntado al testigo que sabe bien de la demanda de Maria Gerónima y su esposo Juan de Escalante, contra Antonio Joseph y su esposa. Magdalena Ines ¿Quién era el poseedor de la tierra ?¿Quién era el dueño antes ?.]
(Posesión de casas y terrenos dada a María Gerónima y contradicción de Magdalena Inés. Información tomada a cinco testigos. Año 1592, [816])

§ Alonso Tlapisqui chane Sancta Ines tlatlaniloc quenin quimati ac uel y aquitech poui yn ya macuilxiuitl ya chiquacexiuitl quito in testico ca yuh nicmati yeuantin yntech poui yn amaxacalque ytoca Martin Olin MartinYaotl quipiyaya in icolhuan yn imachtouan ytoca Acatzitli Tzonpachtli yeuan mochipa onca tlachiuaya motocayotia Apepetzatl ytenco y quineltili in itlatol quitlali ymachiyo. §
Testigo Alonso Tlapixquen vecino de Santa Ynes (no le [sic]del qual no recibieron juramento) [fuele preguntado cómo es que sabe a quien pertenece desde hace cinco o seis años] y que lo que sabe es queste testigo siempre a bisto poser (estas tierras) a los que se nombran amaxacalque que (en nonbre de [tachado :yp] cristianos) se nonbran Martin Olin y Martin Yaol estos las an tenydo y poseydo y antes este testigo vido como las poseyeron (unos paryentes, [sus abuelos, sus bisabuelos llamado Acacitli Tzonpachtli]de los dichos Martin Olin y Martin Yaol) y estos y los demas han poseydo, [lo que se llama ribera de Apepetzatl] y esto sabe [y puso su signo]
(Información tomada por Lucas García en Tolpan a Alonso Tlapixqui, habitante de Santa Inés, a Diego de Santiago y a Juan Tlapaltecatl, habitantes de Tolpan. Año 1558, [21])

§ Y nican audiencia tixpan oualaque Gabriel Yaotl ynamic Maria Tecuicchon onca chane San Juan Amanalco oquitoque ca tictocaquiltilico in justicia yn ipampa in tocaltzin yn itepotz yematl auh inic huiac namatl. §
Estando en Audiencia parecieron ante nos Graviel Yaotl y Maria Teuchon su muger vecinos (del barrio) de San Juan Amanalco y dixeron que pedian justicia sobre que teniendo unas casilla donde se bende agua que dicen acalli que tiene por las espaldas (medida de dicha casita) tres brazas y de largo tiene quatro brazas.
(Sentencia de los alcaldes sobre el litigio de Gabriel Yaotl y María Tecuicchon de San Juan Amanalco, contra Diego Yaotl e Isabel Tlaco, su muger, por tierras. Año 1566, [191])

§ Diego de Sanctiago chane Tolpan tlatlaniloc quenin quimati yn ipanpa tlali quito yn testico yn iquac ayamo tipeualo mochipa onca tiquimitaya y elimiquiya Yztactecuihcli yuan Nauatlato Milnauatl auh yn ascan mochipa yeuan quelimiqui yn icolhuan Marin Olin, Martin Yaotl yuan Ynes Marina mochipa oncan tiquimita yn elimiqui ini[qui]neltili yn itlatol quitlali ymach[iyo]. §
Testigo Diego de Santiago vecino del barrio de Tolpan ( no le tomaron juramento) y que lo que sabe es ques [sic] testigo a bisto [antes que fueremos conquistados a la continua alli veiamos que los labraba Yztactecuihtli y Nauatlato Milnauatl y ahora a la continua ellos las labran sus nietos los] dichos Martin Olin y Martin Yaol y (una yndia que se dice) Ynes (y otra que se dice) Maryna todos estos a bisto este testigo como an (poseydo la tierra sobre ques este pleyto y sienpre las an) labrado y beneficiado (sin contradicion alguna) y esto sabe [tachado : para el juramento que ha].
(Información tomada por Lucas García en Tolpan a Alonso Tlapixqui, habitante de Santa Inés, a Diego de Santiago y a Juan Tlapaltecatl, habitantes de Tolpan. Año 1558, [22])

§ [F. 5r.] Nehuatl don Francisco Ximenez gobernador juez in ipaltzinco su magestad nican nixpan ohualla ytuca Ana Xoco chane San Sebastian Zacatla oquito niccaquiltia yn justicia ytechcopa yn tocal tomestin yn nonamic ynic ticquetzque yn iquac quechpozahualiztli manca cocolistli mochi ticcouhque in tetl yn quahuitl yn ihuan xamitl yn ipan popoliuh castolli pesos yhuan cenpetlatl ychcatl. §
[F. 3r.] Yo don Francisco Ximenes, juez por su magestad pareció a ante mí una (yndia) llamada Ana Xoco vezina (del barrio) de San Sebastian Zacatla y dixo que hazía saber a la justicia de unas casas que la susodicha y su marido labraron y edificaron por el tiempo que hubo en esta tierra una enfermedad de paperas y por el dicho tiempo mercamos la piedra y el adobe y madera y que abian gastado en las dichas casas quinze pesos y un fardo de algodón.
(Información sobre la propiedad de Ana Xoco, presentada por tres testigos : Juan Cano, habitante de San Juan Tzapotla, Martín Jacobo y Juan Mazatl, habitantes de Atlixocan. Año 1569, [210])

§ [F. 5r.] Yn ipan ciudad de Mexico catorce dias del mes de noviembre de mil e quinientos e ochenta y siete años ymahuiztililoni alcalde Miguel de los Angeles yxpantzinco nezico Pablo Hernandez merino Juan Martin Balthazar Xuarez Juan Baptista nican chaneque San Juan Tlatilco. §
[Al margen izquierdo : sobre las casas] En la ciudad de Mexico catorce dias del mes de noviembre de mil y quinientos y ochenta y siete años ante el alcalde Miguel de los Angeles parescieron Pablo Hernandez merino e Juan Martin, Baltasar Juarez, Juan Bautista vecinos que dijeron ser (del barrio) de Sant Juan Tlatilco.
(Petición que hacen los albaceas de Isabel Ana, difunta, para vender las casas y tierras que dejó, y confirmación del testamento. Año 1587, [546])

§ [F. 5r.] Yn nican ciudad de Mexico a veinte y dos dias del mes de novienbre de mil e quinientos e ochenta y nueve años yn yehuantzin tlatohuani don Antonio Valeriano governador juez yn icatzinco totlatocauh su magestad yn yehuatl Miguel de los Angeles nican chane Mexico San Juan oncan audiencia occepa ce peticion oquimomaquili yn ipanpa tlalli milli Tlalistacapan ynic mixnamiqui Francisco Martin yhuan yn ipilhuan. §
En la ciudad de Mexico a beinte y dos días del mes de nobiembre de mil quinientos y ochenta y nuebe años. El señor [tlahtouani] don Antonio Baleriano juez gobernador por su magestad aviendo bisto una peticion de Miguel de los Angeles vecino de Mexico (del barrio) de San Juan la qual presentó en audiencia sobre la tierra de Tlalyztacapan sobre el pleito que trata con Francisco Martin e sus hijos.
(Información tomada a los ueuetque de Cohuatlayauhcan, sobre las tierras que los moyoteca recibieron de don Pablo Xochiquetzin. Año 1589, [613])

§ Yn ipan axcan cemiluitl jueves a XIIII dias del mes de marzo de 1566 yn tehuantin alcaldes don Miguel Sanchez, Francisco Xuarez in ticpia justicia yn ipampatzinco su magestad yn axca audiencia tixpan ohuallaque yn itoca Gabriel Yaotl nehuan in inamic ytoca Maria teuhcho nican chane San Juan Amanalco oquimocaquiltillique in muy magnifico señor doctur Ceynos ynin neteylhuil. §
Hoy jueves catorce dias del mes de marzo de mil e quinientos y sesenta y seys años los alcaldes don Miguel Sanchez, Francisco Juarez ques a nuestro cargo la administración de la justicia por su magestad parecieron ante nos estando en audiencia Gabriel Yaotl y Maria Teucchon su muger vezinos de San Juan Amanalco e hizieron saber su negocio al muy magnifico señor dotor Zaynos.
(Información presentada por los testigos : Miguel Macuex, Miguel Xixiqueltoc y Marta Teyuc, sobre la compra que hicieron Gabriel Yaotl y María Teuhcho de Ana Tlaco. Año 1566, [198])

§ Testigo.- Francisco Ximenez alguacil chane Sant Pablo Tlalistacapan namique juramento oquichiuh ynic otlatlacoltilloc yn ipaltzinco dios yhuan totlazonantzin Santa Maria yhuan yn ica imachio in cruz. §
Testigo Francisco Ximenes alguacil vecino de San Pablo Tlalyztacapan casado del qual fue tomado juramento por dios y por Santa Maria y por la señal de la cruz.
(Demanda contra Miguel de los Ángeles e información presentada por Francisco Martín y Lorenzo Tomás sobre tierras de Tlaliztacapan. Año 1589, [584])

§ [F. 7r.] Yn nican ciudad de Mexico a nueve dias del mes de setiembre de mil e quinientos e ochenta y nueve años yn yehuatzin tlatohuani don Antonio Valeriano juez governador yn icatzinco su magestad yxpantzinco onecico Francisco Martin yhuan Lorenzo Thomas chaneque Xihuitonco. §
En la ciudad de Mexico a nuebe dias del mes de setiembre de mil y quinientos y ochenta y nuebe años ante don Antonio Baleriano juez gobernador por su magestad pareció Francisco Martin y Lorenzo Tomas [vecinos] (del barrio) de Sihuitongo.
(Demanda contra Miguel de los Ángeles e información presentada por Francisco Martín y Lorenzo Tomás sobre tierras de Tlaliztacapan. Año 1589, [573])


VECINO
§ [F. 20r.] Yn ipan altepetl ciudad Mexico a seis dias del mes de hebrero de mil e quinientos e ochenta y siete años y mahuiztililoni tlatohuani don Antonio Valeriano juez governador yhuan alcaldes Martin Xuarez, Miguel de los Angeles yn quimopiellia justicia yn itechcopatzinco rey su magestad ymixpantzinco onecico Ysabel Maria ynamic Domingo Garcia ompa chaneque Santa Maria Tescatzonco. §
En la ciudad de Mexico a seis días del mes de hebrero de mil y quinientos y ochenta y siete años los muy magnificos señores don Antonio Baleriano juez gobernador y alcaldes Martin Xuarez, Miguel de los Angeles que guardan la justicia en nombre del rey nuestro señor delante dellos pareció Ysavel Maria muger de Domingo García vecinos de Santa Maria Tezcatzonco.
(Solicitud de licencia para vender tierra y casa de Isabel María y su esposo Domingo García, de Santa María Tezcatzonco. Mandamiento para pregonar la venta y treinta pregones. Año 1587, [645])

§ [F. 5v.] Auh niman yquac ipan cemilhuitl yhuan xihuitl yn omoteneuh tlacpac otlananquillique yn huehuetque ynic ce tlacatl testigo Martin Lazaro Tezcacohuacatl chane Cohuatlayauhcan namique juramento oquichiuh ynic otlatlacoltiloc yn ixpantzinco dios yhua totlazonantzin Santa Maria yhuan y nica yn imachio in cruz etc. §
Y luego encontinente este día mes y año susodicho declararon los dichos biejos el primero Martin Lazaro Tezcacohuacatl vecino de Coatlayauhcan [casado] del qual fue tomado y recevido juramento por dios y por Santa Maria y por la señal de la cruz.
(Información tomada a los ueuetque de Cohuatlayauhcan, sobre las tierras que los moyoteca recibieron de don Pablo Xochiquetzin. Año 1589, [624])

§ Yn nehuatl Miguel de los Angeles nichane Sant Juan Tequicaltitlan mixpantzinco ninopechteca yc tehuatzin cenca timahuiztililoni titlatoani yn ticmopielia altepetl y nican ciudad Mexico yn itencopatzinco rey su magestad nicnanquilia yn itlalol in Francisco Martin yhuan ypilhuan yn ipanpa milli tlalli yn onpa mani Sanct Pablo Tlaliztacapan niquixtoca yn quimotlaltia. §
Yo Miguel de los Angeles vecino de San Juan Tecuicaltitlan paresco ante vuestra merced y me postro como ante muy magnifico señor que tiene en guarda este pueblo y ciudad de Mexico por la magestad del rey y por su mandado respondiendo a la demanda de Martin y de sus hijos de la sementera y tierra que está en San Pablo Tlaliztacapan que la pretende diciendo es suya.
(Contestación de Miguel de los Ángeles, vecino de San Juan Tequicaltitlan, a la demanda que le hace Francisco Martín, y disposiciones del gobernador don Antonio Valeriano. Año 1589, [599])

§ [F. 7r.] Yn ica itocatzin dios tetatzin dios tepiltzin dios espiritu Sancto ey personas huel yceltzin teutl dios tlatoani nicpeualtia notestamento maquimatican yn ixquichtin quitzazque yni notestamento ca yn neuatl Angelina Martina yc ninapoalxiuhtia oce nichane yn ipan i ciudad Mexico Santiago Tlatilulco notlaxilacaltia San Martin Telpuchcaltitlan Pochtla. §
[F. 3r.] En el nombre de dios padre dios hijo dios espiritu santo tres personas en un solo dios todopoderoso ordeno mi testamento sepan quantos esta carta de mi testamento vieren como yo Angelina Martina que soy de hedad de ochenta y un años vecina desta ciudad de Mexico en la parte de Santiago Tlatilulco en el barrio [tlaxilacalli] de Sant Martin Telpochcaltitlan Pochtlan (de la parte de los mercaderes).
(Testamento de Angelina Martina, pochteca de Tlatelolco, tlaxilacalli de San Martín Telpochcaltitlan Pochtlan. Año 1580, [482])

§ Ynic macuilamantli nicteneoa yn ompa San Jeronimo Tepetlacalco mani nomilcoal nicouili don Alonso Quauhnochtli nicmacac matlactli omey pesos ynic motamachiua tonatiuh yquizaian ytztoc ynic uiac ompoalquauitl auh ynic patlauac necoc yxquich quiquaxochnamiqui yn imil Felipe Jeronimo Coatlan chane auh yn quipia ytoca Sebastian ynin ytech pouiz yn noxuiuh Joana Maximiliana. §
Lo quinto declaro que en el pago de Sant Jeronimo Tepetlacalco tengo un pedazo de tierra [milcoualli] que conpré a don Alonso Quauhnochtli en trece pesos que medida hacia la parte donde sale el sol en largo tiene quarenta brazas [quauitl] y de ancho tiene lo mismo y linde con tierras de Felipe Jeronimo vecino (del barrio) de Coatlan y las tiene en guarda un yndio llamado Sebastian las quales dichas tierras mando las aya y herede [mi nieta] Juana Maximiliana.
(Testamento de Angelina Martina, pochteca de Tlatelolco, tlaxilacalli de San Martín Telpochcaltitlan Pochtlan. Año 1580, [522])

§ Yoan nicteneua yn ompa San Mateo Techichiquilyacac mani nomilcoal nicouili Bartolomen Xilotl Coatlan chane nicmacac cempoalli ochiquacen pesos ynic motamachiua tonatiuh yquizaian ytztoc ynic uiac napoalquauitl auh ynic patlauac necoc yxquich quiquaxochnamiqui yn imil don Miguel Garcia ynin ytech pouiz yn nomon Hernando Ximenez. §
Yten declaro que en el pago de Sant Mateo Techichiquilyacac tengo otro pedazo de tierra que conpre [milcoali] a Bartolome Xilotl vecino [del barrio] de Coatlan en veynte y seis pesos que medidas hace donde sale el sol en largo tiene ochenta baras [quauitl] y de ancho tiene lo mismo y linde con tierras de don Miguel Garcia las quales mando que herede el dicho mi yerno Hernando Ximenez.
(Testamento de Angelina Martina, pochteca de Tlatelolco, tlaxilacalli de San Martín Telpochcaltitlan Pochtlan. Año 1580, [524])

§ [F. 22v.] Yn ipan ciudad Mexico a veinte y dos dias del mes de abril de mil e quinientos e ochenta y siete años ymahuiztililonime tlatoque don Andonio Valeriano juez governador yhuan alcaldes Martin Xuarez Miguel de los Angeles in axcan ymixpantzinco necico in [Mi]guel de los Angeles Diego Xuarez nican chaneque San Francisco Tezcatzonco. §
En la ciudad de México a veynte y dos dias del mes de abril de mil y quinientos y ochenta y siete años los muy magnificos principales [tlahtoani] don Antonio Baleriano juez governador y alcaldes Martin Juarez, Miguel de los Angeles ante sus mercedes parescio Miguel de los Angeles, Diego Juarez vecinos de Santa maria Tezcatzonco.
(Venta y posesión de la casa a Catharina de San Juan, española. Año 1587, [681])

§ Testigo.- Martin Luys chane Cohuatlayauhcan ycnohoquichtli juramento oquichiuh ynic otlatlacoltilloc yn ipaltzinco dios yhuan totlazonantzin Santa Maria yhuan yn ica ymachio in cruz etc. §
Martin Luis vecino de Coatlayauhcan biudo del qual fue tomado y recevido juramento por dios y por Santa Maria y por la señal de la cruz.
(Información tomada a los ueuetque de Cohuatlayauhcan, sobre las tierras que los moyoteca recibieron de don Pablo Xochiquetzin. Año 1589, [629])

§ Ca huel toyollocacopa ticneltilia yn timitznamaquiltia yn omoteneuh in calli nauhtemani mochi yn itlallo ychinayo yn tehuatl Hernan Perez español tichane nican ciudad cenca ticpaccacelia yn otitechmacac napohualli pesos yn tomines otoconcuique ca a niman ytech pohuiz misa yc mochihuaz yxpantzinco mochihua in señor governador, [F. 13r.] yhoan señores jueces yhoan testigosme. §
Y certificámoslo con toda nuestra voluntad y las vendemos a vos eldicho Hernan Perez las dichas casas que son quatro con toda su tierra y dos camellones atento que soys vezino de esta ciudad y de nuestra voluntad recibimos los ochenta pesos en reales y esta en nuestro poder y pertenecen a la ányma y se an de dezir de misas lo qual pasó en presencia del senor governador y los señores juezes y testigos.
(Venta de la casa. Año 1578, [356])

§ Testigo.- Alonso Sanchez Arriero español nican chane ciudad macoc juramento etc. tlatlaniloc yn testigo ylhuiloc quenin uel ticmati ynic moteilhuia Maria Geronima yn inamic Juan de Escalante ynic mixnamiqui Antonio Joseph yoan ynamic Magdalena Ynes ac tlale catca ac axcaoa catca yn umpa otioalaque. §
Testigo : Alonso Sanchez harriero español vezino desta ciudad de Mexico testigo presentado en esta causa el qual aviendo jurado (segun forma de derecho). [Le fue preguntado :¿Qué sabes bien de la demanda de Maria Gerónima y su esposo Juan de Escalante en contra de Antonio Joseph y su esposa Magdalena Inés ? ¿Quién era dueño de la tierra ? ¿Quién era el propietario antes ?]
(Posesión de casas y terrenos dada a María Gerónima y contradicción de Magdalena Inés. Información tomada a cinco testigos. Año 1592, [827])

§ Auh in iquac omaxitito yn oncan calli niman oquinmonochili yn oncan chaneque yn tlaxilacaleque yoan yn albaceas oquinmolhuili tla xioalhuian cuix ye nelli uel yiaxca catca ynin calli yn omomiquilli yn itoca catca Angelina de la Cruz. §
Y estando en ellas hizo llamar y parecer a los vezinos de el dicho barrio [chaneque Tlasilacalleque] y a los albaceas a los quales dixo que si hera verdad que las dichas casas heran de Angelina de la Cruz (yndia) ya difunta.
(Posesión de un terreno y casa que vendieron los albaceas de Angelina de la Cruz a Ana Xuárez. Año 1591, [786])


VECINA
§ [F. 7r] yn ipan altepetl ciudad de Mexico a XXV dias del mes de Agosto 1587 años y nehuatl Ysaber Ana nican nichane San Juan Tlatilco quimanaca yntlalman y nopiloa yn ce tlacatl ytoca Andres ynic ome ytoca Joan quincahuilitioh yn itatzin catca yn ytoca Martin Garisto huel yaxcatzin catca auh ynic huiac ematl auh ynic patlahuac omatl yhoan ce yollotli. §
En la ciudad de Mexico a beynte y cinco dias del mes de agosto de mil y quinientos y ochenta y siete años yo Ysavel Ana becina (del barrio) de San Juan Tlatilco [vende el tlalmantli de sus hijos llamados el primero Andres, el segundo Joan que les havía dejado su padre difunto llamado Martin Calixto que era precisamente de él y de largo tiene tres brazas y de ancho dos brazas y un yolohtli].
(Venta de tierra de Isabel Ana a Lorenzo Diego y Juana Petronila. Año 1587, [560])

§ Maquimatican yn ixquichtin yn quitazque ynin carta de venta ca yn nehoatl don Balthazar Tlilancalqui yoan nonamic Juana Tlaco tichaneque yn ipan in ciudad Mexico Sanctiago Tlatilulco totlaxilacaltia Sancta Ana Xopilco ticcelia totlanequiliz uel toyolocopa timitznamaquiltia totlal Tolpan mani Techichiquilco tlalitic yn tehoatl Angelina Martina zan no nican tichane yn ipan in omoteneuh ciudad de Mexico Sanctiago Tlatilulco motlaxilacaltia San Martin Tlilhoaca Telpuchcaltitlan. §
[F. 10r.] Sepan quantos esta carta de venta vieran como nos don Baltasar Tlilancalqui y Juana Tlaco su muger vecinos que somos de esta ciudad de Mexico en la parte de Santiago Tlatilulco en el barrio [tlaxilacalli] de Santa Ana Xopilco de nuestro grado y voluntad vendemos un pedazo de tierra qiue tenemos en el pago que llaman Tolpan Techichiquilco en medio de toda la que esta en el dicho lugar a vos Angelina Martina vecina del dicho pueblo de Santiago Tlatilulco en el barrio [tlaxilacalli] de Sant Martin Tlilhuacan Telpochcaltitlan.
(Carta de venta de Baltazar Tlilancalqui y su muger Juana Tlaco a Angelina Martina. Año 1551, [470])

§ Yni 4 tlamantli niquitohoa nicpielia ytomines ytoca Ynes Xoco za nican chane Tlatilco 1 pesos yuan 4 tomines moxtlahoaz onca quizas oncan quizas [sic] yn itechpa notlal Xocomecatla Atlacuihoaya mani ynic huiac XXI za necoc yahoaltic azo aca quimanaz 5 pesos yc moxtlahoaz yn tomin nictepieliya. §
Yten digo [lo quarto] que debo a una yndia que se dice Ynes Xoco vecina (del barrio) de Tlatilco un peso y quatro tomines mando que se le paguen de mis tierras que están en Atlacubaya en la parte que se me nombra Xocomecatla la qual dicha tierra en cuadra veinte y una (brazas) la qual dicha tierra se benda por cinco pesos y se pague lo que devo.
(Testamento de Isabel Ana. Año 1587, [541])

§ Yn nican ipan altepetl ciudad de Mexico a ucho dias del mes de hebrero de mil e quinientos y setenta y ucho años nixpan nehuatl Pedro Jeronimo regidor mayor yoan nehuatl Diego Leonardo escrivano yhoan testigos motenehoazque onecico Juan de la Torre, Gaspar de Pablo, Pedro Hernandez yalbaceas quinchiuhtia Maria Xoco chane San Juan Yopico. §
En la ciudad de Mexico a ocho dias del mes de hebrero de mill [ F. 20r.] e quinientos y setenta y ocho años en presencia de mí Pedro Gerónimo regidor mayor e yo Diego Leonardo escrivano y testigos aquí nonbrados pareció Joan de la Torre, Gaspar de San Pablo, Pedro Hernandez albaceas que dexó Maria Xoco vezina de San Joan Yopico.
(Venta de la casa. Año 1578, [352])

§ Ynic 5 tlamantli niquitohoa nicpieliya ycacahuaoh Magdalena za nican chane Tlatilco 2 pesos yoan 6 tomines moxtlauaz ytech quizas yn tla omonamacac notlal Xocomecatla. §
Yten declaro [lo quinto] que devo a Madalena yndia vecina (deste barrio) [de Tlatilco] dos pesos y seis tomines que me dio de cacao mando se le paguen de mis bienes de lo procedido de las dichas tierras de (Tacubaya) [Xocomecatla] abiéndose bendido.
(Testamento de Isabel Ana. Año 1587, [542])

§ Niquitoa neuatl nescrivano Joan Silvestre ca ye neli ytlatol in Angelina Martina nican chane ytlaxilacaltia San Martin Telpochcaltitlan Pochtlan yoan huel niquixmati yn ixquich nican oniquicuilo yoan huel niquimiximati in testigos auh ynic nicneltilia nican nictlalia notoca yoan nofirma. Fecho a quince dias del mes de febrero de mil e quinientos y ochenta años. Jhoan de San Silvestre escrivano. §
E yo el escrivano Juan de Sant Silvestre doy fe que lo ordenó la dicha Angelina Martina vecina del barrio [tlaxilacalli] de Sant Martin Telpochcaltitlan de la parte de los mercaderes [pochtlan] y declaro todo lo susodicho y conosco a los dichos testigos y en fe dello lo firmo de mi nombre. Fecho a quince dias del mes de febrero de mil e quinientos ochenta años. Juan de Sant Silbestre, escrivano. Está bien y fielmente trasuntado. Juan de Leyva [rúbrica].
(Testamento de Angelina Martina, pochteca de Tlatelolco, tlaxilacalli de San Martín Telpochcaltitlan Pochtlan. Año 1580, [533])

§ Ynic 1 tlamantli niquitohoa y nehoatl Ysaber Ana nican nichane San Juan Tlatilco yn ipan tlaxilacali niquitohoa y nocal yn omani ontetl centetl tonatiuh ycalaquiyancopa yzticac tlecopayo ynic ontetl xochimilcopa yzticac ythoalo aoh niquitohoa y nehoatl yn tlanechmopopolhuiz totecuyo dios misa yquipa mochihoaz yn onomomimiquilique y nonamictzin yn itoca Martin Caristo yhoan y nopilhoan ynic ce tlacatl Diego Caristo ynic ome Maria aoh yn tla onimomiquili ca nel ayac tle ma ytla monamacaz yn cali oncan quizas ynic ninotocaz yhoa misa yc topa mochihoaz yc oc quezqui mocahoaz niman calaquiz yn teopan yn San Juseph. §
Primeramente declaro yo Ysavel Ana vecina del barrio [tlaxilacalli] de San Juan Tlatilco digo que las casa que tengo de dos aposentos en la una [sic] aposento está y mira frontero del poniente con una despensilla chica [tlecopatl] dentro del dicho aposento y el otro aposento [al margen izquierdo: sobre la casa] esta frontero y derechera de la parte del sur hacia Suchimilco con un patio digo que si dios me llevare desta presente bida de lo procedido de la dicha casa se haga bien por las ánimas de mi (padre y madre) [esposo] que fue llamado Martin Calisto difuntos y mis hijos llamados Diego Calisto y Maria difuntos y si muriere de la enfermedad que tengo mando que otra cosa mas no se benda sólo de lo que se diere por la dicha casa y del precio se pague el entierro y misas y de lo que sobrare mando que se de a la capilla de San Joseph.
(Testamento de Isabel Ana. Año 1587, [537])

§ Ynic 7 tlamantli niquitohoa quimotlanehui notomines Maria Hernandez chane Xihuitonco mitlaniliz nopan popolihuiz yoh niquitohoa y nehoatl ca ye ixquich y niquitohoa y notlatol ca ninocencaohtioh yxpantzinco totecuyo dios nehoatl Ysaber Ana nican nomatica niquetza cruz. Ysaber Ana [co]coxqui. §
Yten digo [lo séptimo] que me deve [tachado : Juana] Maria Hernandez vecina del barrio de Xihuitongo mando que se cobren de la susodicha y con esto declaro ser berdad lo qual lo juro a dios y a esta cruz está firmado de una firma que dice Ysavel Ana, enferma.
(Testamento de Isabel Ana. Año 1587, [544])


VECINA DE
§ No nixpan omochiuh in nehuatl escribano tlatoltica conmononochillique yuh conitoque ticcaquiltia in justicia ypanpa omomiquilli yn itoca catca Juliana de San Miguel oncan chane catca Huehuecalco. §
E por mi presencia de mi el escrivano y hablaron y dijeron damos noticia como murio Juliana de San Miguel vecina (del barrio) de Ueuecalco.
(Solicitud de los albaceas para que se cumpla el testamento de Juliana de San Miguel y Diego Xuárez, su esposo, y se venda una casa y tierras situados en Ueuecalco. Año 1585, [897])

§ Maria chane Tlatilco quipie notomin VI pesos zan no ycpatl yc quichihua ynin ma yciuhca quixtlahuaz. §
Maria vecina de Tlatilco me debe seis pesos que por ello se habia de tejer, mando que se cobren de ella luego y los pague.
(Testamento de Juana Mocel. Año 1596, [889])

§ [F. 5v.] Yn ipan in ciudad Mexico Sanctiago Tlatelulco yc matlactli umey mani metztli de julio de mil y quinientos y noventa y dos años yxpantzinco onez yn juez gobernador don Gaspar de Mendoza yn itoca Maria Geronima chane Sancta Ana Uitzilla nican mandamiento tlateneuhtli auh oquimitlanilili ma quimomaquili yn posesion yn quenin motlanaoatilia totlatocauh visorrey. §
En la ciudad de Mexico Santiago Tlatilulco treze dias del mes de julio de mill e quinientos y noventa y dos años pareció presente ante don Gaspar de Mendoza juez governador Maria Gerónima vezina de Sancta Ana Huitzilan y presento el mandamiento de esta otra parte contenido y pidio el cumplimiento de el y que le meta en posesion de las casas en el declaradas segun y como su señoria de el señor visorey lo manda (en cumplimiento de lo qual el dicho juez governador).
(Posesión de casas y terrenos dada a María Gerónima y contradicción de Magdalena Inés. Información tomada a cinco testigos. Año 1592, [793])

§ Inin chicuacen tlamantli niquitohua yn nehuatl nicnopielilia ytomintzin [F. 14r.] Ysabel Ana epohualli omatlactli pesos auh ynin niquitohua yehuatl ytech niccauhtiuh yn noconeuh Joseph Lopez yehuatl quitlamachiz Juana Quatec chane Amanalco quipie notomin cuatro pesos yc quichihua ycpatl auh ynin zan no ytech niccauhtiuh yn Joseph Lopez. §
Lo sexto que mando e digo yo Juana Mocel el que yo debo a Ysabel Ana setenta pesos y esto digo y encargó a mi hijo Josepe Lopez que el de orden en como se paguen. Juana Cuatec vecina de Amanalco me debe cuatro pesos que por ellos habia de tejer, mi hijo Josep Lopez los cobrara, que él lo hago encargado.
(Testamento de Juana Mocel. Año 1596, [888])

§ Tispan oualla ytoca Anna Xoco chane San Pablo Tlachcuititlan quitoco nicnocaquitillico yn justicia yn ipanpa noueuetlal ye nechcuilia in Pablo Macuex amo niquixmati amo quen nicnotza. §
Y que en nuestra presencia parescio una yndia que se dice Ana Xoco vecina de San Pablo (del barrio de) Tlachcuititlan y dixo que venia a dar noticia a la justicia sobre que un Pablo Macues le quitava su tierra [de patrimonio] sin conocelle ni ser su pariente.
(Sentencia dada por el gobernador don Luis de Santa María y posesión otorgada a Ana Xoco de parte de las tierras en litigio.Año 1564, [760])


NATURAL
§ Auh inic onicpolo in tlacpac oncan no ninotlapololti auh nican nictlalia in huel neltiliztli in Maria Xoco yllamatzin in ipillo ytoca catca Anan Tlaco huecapa ypilo auh niman no hualla Miguel Ocelotl oquimonamicti Anan Tlaco auh niman oncan otlacat Maria Anan auh niman no quimonamictico in Pedro Luys chane Quauhchinanco zan ce in iconeuh oquichtli ytoca Estevan omomiquili auh cepa oquimonamictin yn itoca Magdalena auh niman no momiquili in Pedro Luys Quauhchinanco yc nictlalia nofirma Diego Leonardo escribano. §
Y aver testado lo de arriba donde herre y me trascorde pongo aquí la verdad : Maria Xoco vieja, la sobrina llamada Ana Tlaco es sobrina lexana y vino Miguel Ocelotl y casó con Ana Tlaco y ovieron por su hija a Mariana y después casó con Pedro Luis natural de Guauchinango y no fue mas de un hijo llamado Estevan el qual falleció y después casó con Madalena y luego murió el Pedro Luis en Guachinango yc nictlalia no firma [sic pro : por esto pongo mi firma] Diego Leonardo escrivano. Pasó ante mí Diego Leonardo escrivano.
(Información sobre la propiedad de casas de Juana Xoco. Testigos : 8 tlaxilacaleque de Yopico. Año 1578, [302])

§ Auh in caltzintli ca zan toneyxcahuil ynic tomatica oticquetzque ayac oncan tlachallaniz auh in tla huallaz yehuatl yn Pedro Luys chane Quauhhchinanco yn niccaca tlalmantontli achiton ca oquimotlachcuitlaxili azo tepantzin oncan quitlaliz. Auh quenca yn quinocomonamicti Magdalena ca cenca tlahueliloc ayc ma ytla onechtlaocolli atoltzintli yehuatl quimati azo quihuicaz ca chane in cihuatzintli yuh quitotia yn illamatzin. §
Y estas casas las edificamos solos con nuestras manos y aqui nadie las contradiga y si viniere Pedro Luis natural de Guachinango un pedacito de tierra pues que el puso cespedes ponga alguna pared no enbargante que se caso Madalena es muy traviesa y nunca se compadeció de mí de darme un poco de atol y si la quisiere llevar el se lo sabe que la muger tiene casas y esto dixo la vieja.
(Información sobre la propiedad de casas de Juana Xoco. Testigos : 8 tlaxilacaleque de Yopico. Año 1578, [319])


[NATURAL DE]
§ [225r.] Y nican ciudad de México Tenochtitlan axcan martes VII dias del mes de abril de mil y quinientos y sesenta y siete años yn teuantin alcaldes don Luys de Paz, don Martin Hernandez yn tictocuitlauia justicia yn itechcopatzinco yn toueytlatocauh sacra cesarea y catholicas real magestad y nican audiencia tixpan ouala Anan Tepi oncan chane San Juan Moyotlan. §
[F. 257r.] [Ana Tepi y Antón Ximenes] En la ciudad de Mexico martes siete dias del mes de abril de mil quinientos y sesenta e siete años ante don Luis de Paz e don Martin Hernandez alcaldes que somos (de la parte de Mexico) que administran la justicia [nuestro gran tlahtoani, sacra cesarea y católica real] su magestad ante nos en nuestra audiencia parecio presente Ana Tepi (yndia) [habitante] (del barrio) de Moyotlan.
(Confirmación dada por los alcaldes Luis de Paz y Martín Hernández a Ana Tepi, sobre unas tierras que heredó de su esposo Martín Lázaro Pantecatl. Año 1567, [85])


DE (LUGAR)
§ [225r.] Y nican ciudad de México Tenochtitlan axcan martes VII dias del mes de abril de mil y quinientos y sesenta y siete años yn teuantin alcaldes don Luys de Paz, don Martin Hernandez yn tictocuitlauia justicia yn itechcopatzinco yn toueytlatocauh sacra cesarea y catholicas real magestad y nican audiencia tixpan ouala Anan Tepi oncan chane San Juan Moyotlan. §
[F. 257r.] [Ana Tepi y Antón Ximenes] En la ciudad de Mexico martes siete dias del mes de abril de mil quinientos y sesenta e siete años ante don Luis de Paz e don Martin Hernandez alcaldes que somos (de la parte de Mexico) que administran la justicia [nuestro gran tlahtoani, sacra cesarea y católica real] su magestad ante nos en nuestra audiencia parecio presente Ana Tepi (yndia) [habitante] (del barrio) de Moyotlan.
(Confirmación dada por los alcaldes Luis de Paz y Martín Hernández a Ana Tepi, sobre unas tierras que heredó de su esposo Martín Lázaro Pantecatl. Año 1567, [85])


DEL BARRIO
§ [F. 7r.] Yn nican ciudad Mexico Tenochtitlan axcan sabado a XIX dias del mes de agosto de 1564 años yn nehuatl alcalde don Martinde Sanc Juan in tictocuitlauia justicia audiencia nispan oualla ytoca Anna Xoco chane San Pablo Tlachcuititlan quitoco nicnocaquitilico in justicia yn ipanpa tohuehuetlal yhuan tochinan macuiltetl. §
(E despues de lo susodicho) [aquí en la ciudad de Mexico Tenochtitlan] a diez e nueve días del mes de agosto de mil e quinientos y sesenta e quatro años nos los alcaldes don Martin de San Juan que tengo de la justicia e por su magestad estando en el audiencia pareció ante mi una yndia llamada (Maria) [Ana] Xoco (del barrio) de San Pablo en Tlascuititlan ( donde es la diferencia) la qual dixo que pedía le hiciese justicia sobre unas tierras [F. 11r.] de su patrimonio con unos camellones que son cinco camellones.
(Demanda e información presentada por Ana Xoco contra Pablo Maquex. Año 1564, [740])


INDIO DE
§ [F. 2r.] Axcan ipa cemiluitl miercoles XX4 dias del mes de mayo de 1564 años yn teuantin alcaldes don Antonio de Santa Maria don Martin de San Juan justicia tictocuitlauian y nica ciudad de Mexico Tenochtitlan nican tixpa onuallaque ompa chaneque San Pablo tlaxillacalpa Tlachcuititla. §
[F. 9r.] En veynte e quatro dias del mes de mayo de mil e quinientos y sesenta y quatro años. Nos los alcaldes don Antonio de Santa Maria e don Martin de San Joan que tenemos cargo de la justicia desta ciudad de Mecico [Tenochtitlan] por su magestad parescieron ante nos unos yndios del barrio [Tlaxilacalli] de Tlachcuititlan.
(Demanda e información presentada por Pablo Maquex contra Ana Xoco del tlaxilacalli de Tlachcuititlan, en San Pablo, por una casa y camellones de tierra. Año 1564, [706])


QUE VIVE
§ Yoan nicteneua naui pesos nechmacaz in Cristina Tlahco tianquiztenco chane auh in tla nomoxicoz ma za nel ome pesos yoan naui tomines quimanaz naniman ytech pouiz. §
Yten declaro que me deve quatro pesos Crispina Tlaco que bibe junto al tianguez y se hiciere de mal dar los pague dos pesos no mas y quatro tomines y de ellos se haga bien por mi ánima.
(Testamento de Angelina Martina, pochteca de Tlatelolco, tlaxilacalli de San Martín Telpochcaltitlan Pochtlan. Año 1580, [495])


TENER CASAS
§ Auh in caltzintli ca zan toneyxcahuil ynic tomatica oticquetzque ayac oncan tlachallaniz auh in tla huallaz yehuatl yn Pedro Luys chane Quauhhchinanco yn niccaca tlalmantontli achiton ca oquimotlachcuitlaxili azo tepantzin oncan quitlaliz. Auh quenca yn quinocomonamicti Magdalena ca cenca tlahueliloc ayc ma ytla onechtlaocolli atoltzintli yehuatl quimati azo quihuicaz ca chane in cihuatzintli yuh quitotia yn illamatzin. §
Y estas casas las edificamos solos con nuestras manos y aqui nadie las contradiga y si viniere Pedro Luis natural de Guachinango un pedacito de tierra pues que el puso cespedes ponga alguna pared no enbargante que se caso Madalena es muy traviesa y nunca se compadeció de mí de darme un poco de atol y si la quisiere llevar el se lo sabe que la muger tiene casas y esto dixo la vieja.
(Información sobre la propiedad de casas de Juana Xoco. Testigos : 8 tlaxilacaleque de Yopico. Año 1578, [319])


TIENE CASA
§ Auh in tla hualaz in yehuatl yn itocan Pedro Luys ca nell oquimotlachcuitlaxilli yn achiton tlalmantontli azo ytlan onquimotlaliliz in Pedro Luys auh in quinocomonamicti yn Magdalena ca cenca tlahuelliloc ayc ma ytla onechtlaocoli atolzintli ca chane [F. 10v.] azo quihuicaz yehuantin quimati. §
Y si vienere el llamado Pedro Luis pues que puso cespedes en un pedazo de tierra [tlalmantli] quizá querrá poner algo en él dicho Pedro Luis y Madalena que agora casó con ella es muy traviesa nunca se conpadeció de mí de un poco de atol pues tiene casa si se quisiere yr ellos se lo saben.
(Información sobre la propiedad de casas de Juana Xoco. Testigos : 8 tlaxilacaleque de Yopico. Año 1578, [315])


TIENE CASAS
§ Auh in tla huallas in Pedro Luys yn Quauhchinanco yn achto quimotlachcuitlaxilli nicmaca azo tepantzintli quitlaliz oncan auh yn inamic Magdalena ca zan tlahueliloc ayc tlema onechtlaocoli ca chane azo quihuicas yehuatl quimati. §
Y si viniere Pedro Luis de Quauhchinango aquello poco donde echo cespedes se lo doy para si quisiere poner alguna pared alli y Madalena su muger es traviesa nunca se conpadeció de mí ella tiene casas ella lo sabe si le llevare.
(Información sobre la propiedad de casas de Juana Xoco. Testigos : 8 tlaxilacaleque de Yopico. Año 1578, [310])

Fuente: 1551-95 Docs_México
Notas: ch-- c$--


Entradas


chane - En: 1551-95 Docs_México    chane - En: 1551-95 Docs_México    chane - En: 1565 Sahagún Escolio    chane - En: 1571 Molina 1    chane - En: 1580 CF Index    chane - En: 1598 Tezozomoc    chane - En: 1611 Arenas    chane - En: 1611 Arenas    chane - En: 1629 Alarcón    chane - En: 1645 Carochi    chane - En: 1765 Cortés y Zedeño    chane - En: 1780 Clavijero    chane - En: 17?? Bnf_362    chane - En: 1984 Tzinacapan    chane - En: 2004 Wimmer    

Descomposición


chan-e

Palabras


chan    chan yeloani    chanca    chanchihua    chancoti    chane +    chanecaconetl    chanecapan cualcan    chaneque    chaneque +    chaneque tlaxilacaleque    chani    chanitta    chanmetla    channonotza    chanonoque    chanquetza    chanqui    chanti    chantia    


* £ à la forme possédée honorifique, " noconecatzin ", mon e    *£ toponyme. localité rattachée à la province tributaire de    acacalome    acace    acalchimale    acalchimaleque    acalchimalleque    acale    acaleque    acalquetzque    acame    acamique    acatcane    acaxe    acaxilome    acazomoye    ace    aceite    aceme    acemele    


chaneque    chaneque tlaxilacaleque    chanonoque    

Paleografía


-chane - En: 1551-95 Docs_México    CHANEH - En: 2004 Wimmer    chaneh - En: 1611 Arenas    cháneh - En: 1611 Arenas    chaneh - En: 1629 Alarcón    chanej - En: 1984 Tzinacapan    CHANEQUE - En: 1598 Tezozomoc    Chani - En: 1765 Cortés y Zedeño    chänê - En: 1645 Carochi    

Traducciones


vecino de - En: 1551-95 Docs_México    Dueño de casa - En: 1780 Clavijero    IV-56 102(2), V-161 171 190 192 194(4), XI-1(3) 14 15 16 20 21(4) 23 27 28(2) 43(2) 58 59(2) 61(2) 67 68 70 72(2) 85 135(2) - En: 1580 CF Index    persona que guarda la casa, ca. nochanecauh (26+) - En: 1565 Sahagún Escolio    natural de / vecino de / vecina / vecina de / [natural de] / de (lugar) / del barrio / indio de / que vive / tener casas / tiene casa / tiene casas - En: 1551-95 Docs_México    dueño de casa. - En: 1571 Molina 1    Dueño de la Casa - En: 17?? Bnf_362    Qui a une demeure, habitant d'une localité ou d'une maison. - En: 2004 Wimmer    ¿de que tierra? [habitante] - En: 1611 Arenas    de un lugar estar [habitante] - En: 1611 Arenas    [Ver chanehque] - En: 1629 Alarcón    Habitante - En: 1984 Tzinacapan    *AG - En: 1598 Tezozomoc    Duende de casa - En: 1765 Cortés y Zedeño    el que tiene casa en... / dueño de casa / natural / residente - En: 1645 Carochi    

Textos en Temoa

30r 560

O ach anca ciahui a ontlatzihuin Dios yehuan chane yn Ipalnemoani o ayac tlaquahuac quichihuan tlalticpac ayan cannelpan tonyazque notlayocol ohuaye itech aci a noyol etcetera dliv

560. ¿Acaso se cansa, tiene pereza, Dios,dlv el Dueño de la casa, el Dador de la vida? A nadie hace fuerte en la tierra. ¿A dónde en verdad iremos? Mi tristeza se acerca a mi corazón.


Glifos en Tlachia

MH: TIANQUIZTENCO - 387_708v

Glifo - 387_708v_43

Lectura: chane


Morfología: morador

Descomposicion: chan-e

Parte no expresada: -e,

Cita: chane

https://tlachia.iib.unam.mx/glifo/387_708v_43

chane 

Paleografía: chaneh
Grafía normalizada: chane
Traducción uno: ¿de que tierra? [habitante]
Traducción dos: de que tierra? [habitante]
Diccionario: Arenas
Contexto:¿DE QUE TIERRA? [HABITANTE]
campa tichane = [¿]de que tierra eres[?] (Palabras que se suelen dezir preguntando a una persona por diversas cosas, y a el en particular por las suyas, y si quiere servir: 1, 11)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- eh -- c$-- Esp: ¿--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10364

MH: TIANQUIZTENCO - 387_708v

Elemento: calli


Sentido: casa

Valor fonético: chan

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/05.01.01

calli 

Paleografía: calli
Grafía normalizada: calli
Tipo: r.n.
Traducción uno: casa
Traducción dos: casa
Diccionario: Arenas
Contexto:CASA
xiquichpana in calli = barre la casa (Palabras que comunmente suele dezir el amo al moço, quando le dexa en guardia de la casa: 1, 18)

in ihquac ahmo ticnextia in tlein ic tiauh tictemoz çan xihualmocuepa in cali = quando no hallas lo que vas a buscar buelvete a casa (Lo que se suele dezir à un moço quando le embian por algo y se tarda: 2, 126)

huel itech[ ]cahualoz in mochi calli = puedesele fiar toda la casa (Palabras que se suelen dezir, alabando à alguno, de que sirve bien, ó haze bien su officio: 1, 26)

ye in nican calli = en esta casa (Nombres de lugares dentro de la ciudad, ó pueblo: 1, 23)

ompa nepaca calli = en aquella casa (Nombres de lugares dentro de la ciudad, ó pueblo: 1, 23)

calli = la casa (Palabras que comunmente se suelen dezir nombrando diversas cosas: 2, 133)

Fuente: 1611 Arenas

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10278

Tlachia [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [ref del 06-05-2024]. Disponible en la Web https://tlachia.iib.unam.mx/datos-glifos/chane